Kimdir?
adalet ağaoğlu (d. nallıhan, ankara 1929) romanlarıyla ünlü türk yazar. 20. yüzyıl türk edebiyatının en önemli romancılarından biridir. türkiye'nin değişik dönemlerini ve bu dönemlerin insan hayatlarına etkisini inceleyen eserler vermiştir. romanları dışında hikaye, oyun, deneme, anı türünde eserler verir. 3 ekim 1929'da nallıhan'da dünyaya geldi. babası, kumaş tüccarı hafız mustafa sümer'dir. dört çocuklu bir ailenin ikinci çocuğu ve tek kızıdır. kardeşleri dr. cazip sümer (1925-1975), oyun yazarı, oyuncu güner sümer (1936-1977) ve işadamı ayhan sümer (1930)'dir. ilköğrenimini nallıhan'da tamamladıktan sonra 1938'de ailesi ile birlikte ankara'ya yerleşti[2] . ortaöğrenimini ankara kız lisesi'nde tamamladıktan sonra 1950 yılında ankara üniversitesi dil ve tarih-coğrafya fakültesi'nin fransız dili ve edebiyatı bölümünden mezun oldu. edebiyata ilgisi lise yaşamında şiirlerle başladı, kısa bir süre sonra oyun yazarlığına yöneldi. ilk defa 1946'da ulus gazetesinde tiyatro eleştirileri yayımlayarak yazarlığa başladı. 1948-50 arasında kaynak dergisi'nde şiirleri yayımlandı. 1951-1970 yılları arasında trtde çeşitli görevlerde bulundu. ankara radyosu'nda göreve başladığı yıl ilk radyo oyunu olan "aşk şarkısı'nı" yazdı. raddyo'da görev yaparken tiyatro oyuncusu ve yönetmen dört arkadaşı (kartal tibet, üner ilsever, çetin köroğlu, nur sabuncu) ile birlikte ankara'nın ilk özel tiyatrosu olan "meydan sahnesi"'ni kurdu[1]. meydan sahne dergisi'ni çıkardı. 1953 yılında tiyatro konusunda görgü ve bilgisin arttırmak üzere paris'e gitti[1]. 1953'te sevim uzungören'le birlikte yazdığı bir piyes yazalım tiyatro oyunu aynı yıl ankara'da sahnelendi. 1954 yılında mühendis halim ağaoğlu ile evlenen sanatçı, ilk romanını yazana kadar oyun yazarlığını sürdürdü. üst üste yazdığı oyunlarla altmışlı ve yetmişli yılların önde gelen oyun yazarlarından oldu. trt'nin özerkliğine el konulması gerekçesiyle trt radyo dairesi başkanlığı'ndan 1970 'te istifa eden sanatçı o tarihten bu yana yazarlıktan başka bir işle uğraşmadı. edebiyat yaşamının bazı dönemlerinde "remüs tealada" ve "parker quinck" gibi takma adlar kullanmıştır. ilk romanı ölmeye yatmak, 1973te yayımlandı. bu ilk romanından itibaren tüm eserleri yoğun tartışmalara konu oldu. ölmeye yatmak, daha sonra yazdığı bir düğün gecesi(1979) ve hayır (1989) adlı romanlarla bir üçleme oluşturdu ve birçok ödül kazandı. bir düğün gecesi ve hayır romanları yayınlanır yayınlanmaz, ikinci romanı olan fikrimin ince gülü, dördüncü basımında toplatıldı[3]. "fikrimin ince gülü romanı hakkında, "askeri kuvvetleri tahkir ve tezyif (küçük düşürmek)" suçlamasıyla hakkında 1981 yılında dava açılan ağaoğlu, iki yıl süren davanın ardından aklandı. düğün gecesi ise soruşturma aşamasında kaldı[4]. dönemin üç önemli roman ödülüne layık görülmüş olan bir düğün gecesi adlı roman için ayrıca aldous huxley'den aşırma olduğu suçlaması ortaya atıldı ve uzun tartışmalara sebep oldu[5]. öykü kitapları, denemeler, anı-roman türünde eserler de yayımlayan ağaoğlu 1991 yılında çok uzak fazla yakın'la oyun yazarlığına döndü. 1983 yılından beri istanbul'da yaşayan ağaoğlu, halen yazmayı sürdürüyor. adalet ağaoğlu'ile ilgili yazıları bir araya getiren arşiv eşi halim ağaoğlu tarafından hazırlanmış ve 2003'te adalet ağaoğlu'nun yazarlığının 55. yılı anısına herkes kendi kitabının içini tanır adı ile basıldı. 1996'da ciddi bir trafik kazası geçiren ve iki yıl hastande yatan adalet ağaoğlu[6] için can yücel'insöylediği "sen türkiye'nin en güzel kazasısın" sözü [kaynak belirtilmeli], feridun andaç'ın adalet ağaoğlu ile yaptığı nehir söyleşi tarzında bir kitabın adı oldu. kitap, 2006'da basıldı. ağaoğlu, 1986'da kurulan insan hakları derneği'nin kurucuları arasında yer almış ancak temmuz 2005'de ihd'nin tek yanlı ırkçı-milliyetçi bir tutum takındığını belirterek ve "pkk yanlısı politika izliyorlar" diyerek istifa etti. son olarak ermenilerden özür dileme kampanyasına katılmıştır. eserleri tiyatro ve radyo oyunları yaşamak - 1955 evcilik oyunu - 1964 sınırlarda aşk - 1965 çatıdaki çatlak - 1965 tombala - 1967 çatıdaki çatlak 1967 sınırlarda aşk-kış-barış 1970 üç oyun: bir kahramanın ölümü, çıkış, kozalar 1973 kendini yazan şarkı 1976 çok uzak - fazla yakın 1991 duvar öyküsü - çocuklar ve büyükler için müzikli danslı oyun 1992 çağımızın tellalı 2011 roman ölmeye yatmak 1973 fikrimin ince gülü 1976 bir düğün gecesi 1979 yazsonu 1980 üç beş kişi 1984 hayır... 1987 ruh üşümesi 1991 romantik bir viyana yazı 1993 öykü yüksek gerilim (1974) sessizliğin ilk sesi 1978 hadi gidelim 1982 hayatı savunma biçimleri 1997 deneme geçerken 1986 karşılaşmalar 1993 başka karşılaşmalar 1996 öyle kargaşada böyle karşılaşmalar 2002 yeni karşılaşmalar 2011 mektup [değiştir] mektuplaşmalar (mehmet baydur ile birlikte) 2005 anı göç temizliği 1985 gece hayatım 1991 günlük - günce [değiştir] damla damla günler 2004 damla damla günler i-ii-iii 2007 ödülleri 1974- tdk tiyatro ödülü 1975- sait faik hikaye armağanı, yüksek gerilim ile 1979- sedat simavi edebiyat ödülü, bir düğün gecesi ile 1980- orhan kemal roman armağanı bir düğün gecesi ile 1980- madaralı roman ödülü, bir düğün gecesi ile 1991- türkiye iş bankası büyük ödülü, çok uzak çok yakın ile 1997- aydın doğan roman ödülü, romantik bir viyana yazı ile
-
adalet agaoglu kimdir? turkiye standartlarinin cok ustunde bir edebiyatcidir.
yillar evvel kutuphanede rastgele elime gelen ilk kitabini (olmeye yatmak) okumam ile diger tum eserlerini bulup bitirmem arasinda cok kisa bir zaman dilimi gecmis olan yazardir. okunan her cumleden zevk almak kolay degil, cok az sayida yazar verebiliyor bu hissi.
2006-07 yillarinda, bir edebi soylesi icin geldigi salona (odtu kkm) dogru genc bir kizin yardimiyla agir agir yururken tesadufen gorunce, uzun hasret yillari sonunda hic beklenmedik bir anda rastlanan bir arkadasi bir dostu gormusum gibi bir an bogazim dugumlemisti. sonra soylesisinde o kadar cok sey sormak istedim ki, hic bi sey soramadim, hala uktedir benim icin.
siyasi soylemlerini tam olarak takip edememis olsam da ne diyebilecegini asagi yukari tahmin edebiliyorum, ancak boyle bir insan dunya duzdur dese, gokyuzu kirmizidir dese bile, oyle hemen ziplamadan once bir an oturup dusunmek lazim, acaba hakli olabilir mi, neden boyle dedi diye.
kendisine satilmis diyenlerin kendilerinin satilmis olma ihtimali, kendisine karacahil diyenlerin anlama ozurlu olma ihtimali bu iddialarin gercek olma ihtimalinden son derece buyuktur, bundan eminim.
26-07-2011