bir ermeni ailesinin yitik geçmişine tanıklıklar; dildilian kardeşlerin objektifinden sergisi

bir ermeni ailesinin yitik geçmişine tanıklıklar: dildilian kardeşlerin objektifinden (1872-1923)

bu sergi, armen t. marsoobian ile işbirliği içinde hazırlanmıştır. metinlerin yeniden yazımını anna turay, sergi tasarımını kirkor sahakoğlu yapmıştır.

"hatıra yazmak ölümün elinden bir şey koparmaktır," diyor bir düşünür...

dildilianlar bunu yapmış. 20. yüzyıl başında anadolu'da yaşanan karanlık bir döneme bir yandan objektifleriyle tanıklık ederken, bir yandan da yaşadıkları her şeyi, tüm ayrıntılarıyla kaleme almışlar. ölümün elinden kurtarmışlar.

bu sergide, yaşamlarını sivas, merzifon ve samsun yöresinde fotoğrafçılık yaparak sürdüren dildilian ailesinin öyküsü konu ediliyor. 1872-1923 yılları arasında tarihlenen öykünün arka planında dünyayı yerle bir eden savaş, can çekişen ve artık enkaza dönüşen bir imparatorluk var. öykünün merkezinde ise bu enkazın altında ezilen, acı çeken ve yokolan bir ulus yatıyor.

sergi, ermenilerin 2.500 yıldır yaşadıkları topraklardan şiddet yoluyla silinmesiyle sonuçlanan sancılı bir süreci ele alıyor. ama daha önemlisi anadolulu ermenilerin eğitim, kültür ve ticaret alanında kaydettikleri kazanımları işaret etmesi bakımından da önem kazanıyor ve anadolu'nun aslında neleri, nasıl yitirdiğini gözler önüne seriyor.

dildilianların öyküsü, üç aile üyesinin hatıralarından derlendi: fotoğrafçılık faaliyetinin kurucusu tsolag (1872 yozgat - 1935 atina), bir süre sonra bu işte abisine katılan aram (1883 sivas - 1963 san francisco) ve annesi haïganouch (hayganuş) der haroutiounian'ın (1877 sivas - 1954 epinay-sur-seine) anlattığı hikâyeleri aktaran, tsolag ve aram'ın yeğeni maritsa médaksian (1901 merzifon - 1987 epinay-sur-seine).

dildilian kardeşler'in elyazısıyla kaleme aldığı, ermenice ve ingilizce yazılmış ciltler dolusu hatıraları ve mektupları, aile üyelerine ait ses kaydı ve sayısız fotoğrafı, tsolag'ın torunu armen tsolag marsoobian biraraya getirdi ve anlamlı bir bütün oluşturdu. marsoobian, bu çalışma sırasında çok sayıda tarihsel kaynağın yanı sıra, anadolu koleji'nin eğitim kadrosu ve misyonerlerinin hatıralarını da tarayarak boşlukları tamamladı. bu çalışmaya haïganouch'un torunu, haig der haroutiounian çok önemli katkılarda bulundu.

sergiye kaynaklık etmek üzere biraraya getirilen fotoğrafların büyük çoğunluğu, tsolag ve aram dildilian tarafından, yıllar içinde sivas, merzifon, samsun, konya ve amasya'da çekilen fotoğrafların arasından seçildi. aile koleksiyonunda yer alan bu fotoğrafların sayısı 600'ün üzerinde bulunuyor. söz konusu çalışmada anadolu koleji'nin zengin fotoğraf arşivinden de faydalanıldı.

serginin hazırlık sürecinde ise, mevcut fotoğraflara çeşitli özel koleksiyonlarda yer alan dildilian imzalı birkaç fotoğraf daha eklendi. sergi metinleri, marsoobian tarafından hazırlanan kaynak metinden yola çıkılarak oluşturuldu. öte yandan tarihsel döneme ışık tutacak ve izleyiciye rehberlik edecek çeşitli bilgi notları hazırlandı.

ankara'da çağdaş sanatlar merkezi'nde füreya koral ve fikret mualla galerilerinde yer alacak serginin açılışı, 3 kasım salı günü yapıldı. sergi, 22 kasım akşamına kadar gezilebilecek.