gazel



  1. divan edebiyatında yaygın kullanılan şiir biçimi. çoğunlukla aşk, şarap ve kadın güzelliğinden bahseder. az da olsa dinî tasavvufî, didaktik gazeller de vardır. ilk beyitine matla (doğuş) denir. matladan sonraki beyitine hüsn-ü matla (güzel doğuş) denir. son beyiti ise makta (bitiş, kesme) adını alır.
  2. divan edebiyatında büyük şair olmak gazel yazabilmekten geçer.

    aruz ölçüsüyle yazılır. kafiye örgüsü aa/ba/ca/da.. şeklinde ilerler.
    konu genelde aşk-kadın-şarap üçlemesiyle ilerler. ama mesela nabi didaktik şiir yazar.

    gazelin en güzel beytine beyt-ül gazel denir. bütün bir şiirin aynı söyleyiş güzelliğine sahip olduğu gazellere de yek-avaz gazel denir. bu iki terimi hiç unutmadım nedense. kulağa çok hoş geliyor.

    bu türde en bilinen isimler ali şir nevai, fuzuli, baki ve nedim.
    artık bir yerden sonra geleneklerine bağlı kalmaya devam edenler olsa da batılılaşma, sadeleşme gibi kavramlar ön plana çıkmaya başlayacaktı şüphesiz.
    tanzimat'tan ziya paşa, namık kemal gibi bazı isimler iç yapısı bir miktar değiştirerek de olsa tek tük eserler verdiler gazel türünde. en son milli edebiyat dönemine gelince de zannedersem yahya kemal beyatlı'dan sonra bir örneğine rastlanmadı.