-
tenâsüb: تناسب -
mağrib: مغرب -
toprak : türâb : تراب
"yere teşrîfin şeref verdikde ey âlî-cenâb
dedi hasretle felek “yâ leytenî küntü türâb"^:hasan sezayi^
(ey yüce bir mevkiye sahip olan efendimiz (s.a.v)!
varlığın yeryüzünü şereflendirdiğinde, gökyüzü hasretle şöyle dedi:
keşke toprak olsaydım.) -
ilim/ilm : علم
"ilm bir lücce-i bî-sâhildir
anda âlim geçinen câhildir"^:nâbî^
(ilim,sahili olmayan bir deniz gibidir.
orada âlim geçinen, ancak cahildir.) -
kuşluk vakti : duhâ : ﺿﺤﻰ
"duha, güneşin nurunun parladığı kuşluk vaktidir. çünkü keşfi cehdinin önüne geçmiş mahbub (sevilen) zati tevhitle keşfolunup perdesi kaldırılınca aşık olması için perdeye geri döndürülür, özlemi şiddetlensin, sırrı iyice letafet kesbetsin ve benliği özlem ateşinde erisin diye zati tecelli huzuruna giden yolu tıkanır.
sonra yolu açılır ve perdesi de tamamen kaldırılır, sırf hakk ile keşfolunur ki, zevki eksiksiz ve keşfi kâmil olsun. nitekim resulullah (s.a.v) bu perdede iken, görebilmek umuduyla dağlara çıkardı. takati tükenince de perdesi kaldırıldı ve dağlardan indi. mekke müşrikleri “rabbi muhammedi terk etti” diye dedikodu ettikleri vakit nihayet bu sure nazil oldu."(ibn arabi'den) -
imam nisaburi fıkhu’l-lugah ismli eserinde sevginin mertebelerini şöyle ifade etmiştir:
1) اَلْهَوَى “sevmek”
2) اَلْعَلاَقَةُ “tutulma”
3) اَلْكَلَفُ “aşırı tutulma”
اَلْعِشْقُ (4 “âşık olma”
5) اَلشَعَفُ “hissedilen lezzetle beraber sevginin kalbi yakması”
6) اَلشَعَف “sevginin kalbin zarını yarması”
7) اَلتَّيْمُ “sevginin kişiyi kul köle yapması”
8) اَلتَّبْلُ “sevginin kişiyi hasta yapması”
9) اَلتَّدْلِيهُ “sevginin aklı alıp komaya sokması”
10) اَلْهُيَامُ ، اَلْهُيُومُ “sevginin galip gelmesiyle kişinin avare avare sürekli gezinmesi”