-
babam " bir insan değişmiyorsa o insan değildir,kaç ondan" der hep. -
her insan değişir.
ama insan karşısındakini bazen değişmekle, bazen de değişmemekle suçlar. bu kısım da çok ironik. -
insanlar felaketler yaşar
çökerler
çürürler.
bunlarin hesabini da baskalarina odetirler
çünkü ellerinden başka türlüsü gelmez
çürüyen birinden sadece kötü kokular gelir
neresinden tutsan elinde kalır
sonuç olarak insanlar değişir. -
cok uzun zamandir aklima takilan soru. hatta daha ileri gidip uzun uzun : degismek kötü mü diye de düsündüm. bayagi hassassim bu konuda.
ayni konu hakkinda 15 yasindaki charlotte ile bugünkü charlotte belki de apayri tepki verebilmesi beni ürkütüyor. liseden sonra baska bir bölüm seçseydim, bambaska insanlarla olacaktim, baska insanlara asik olacak, politik fikirlerim belki biraz daha farkli olacakti. bu beni inanilmaz rahatsiz ediyor. ben kimim ki diyorum? kücücük bir karardan iki farkli bir ben çikiyorsa ben kimim gerçekten?
bazen, kücükken kimi olaylara verdigim tepkilerimi animsiyorum. simdiki benden bir seyler buluyorum, seviniyorum. sanki essas bir ben varmis da, o benligin üzerine kat çekiliyormus gibi geliyor. ama o katlarin altinda ayni benin olmasi rahatlatiyor.
bir arkadasimla bu konuyu konusmustuk. bana dedi ki, su an oldugun durumu sen yarattin, belki degistin, belki apayri bir hayat yasiyorsun ama bu kararli o zamanki sen verdi. simdiki seni dünkü sen yaratti. bu da beni çok rahatlatti.
rahatlatmasi gerekiyor mu ama? ne önemi var? bu sorularin felsefi cevabi nedir bilmiyorum ama su an inandigim en degerli seylere 40 yasindaki benin kücümsemeyle bakabilme ihtimali acayip hüzünlendiriyor beni. -
biz, zaman kırıntıları,
zaman sinekleri,
tozlu camlarında günlerin sessiz kanat çırpanlar
ve lüzumsuz görenler artık
bu aydınlıkta kendi gölgelerini!
sanki siyah, simsiyah taşlar içinde
siyah, simsiyah kovuklarda yaşadık biz,
sanki hiç görmedik birbirimizi,
sanki hiç tanışmadık!
dünya bize öyle kapattı kendisini…
neye yarar hatırlamak,
neye yarar bu cılız ışıklı bahçelerde
hatırlamak geçmiş şeyleri,
bu beyhude akşam bahçesinde
kapanırken üstümüze böyle
zaman çemberi
hatırlıyor yetmez mi
güneşe uzanan ellerimiz!
aynalar sonsuz boşluğa
çoktan salıverdi çehremizi,
yüzüyoruz,
ipi kopmuş uçurtmalar gibi.
biz uzak seyircisi bu aydınlık oyunun,
birdenbire bulanlar içlerinde
gülüncün sırrını,
ne kadar benziyoruz şimdi,
aynı tezgâhtan çıkmış testilere
bir şey, bir şey kaldırdı bütün ayrılıkları!
baksak aynalara
tanır mıyız kendimizi,
tanır mıyız bu kaskatı
bu zalim inkârın arasından
sevdiklerimizi.
ben zamanı gördüm,
içimde ve dışımda sessiz çalışıyordu,
bir mezar böyle kazılırdı ancak,
yıldırımsız ve baltasız,
bir orman böyle devrildi!
ben zamanı gördüm,
kaç bakışta bozdu hayalimi,
ve kaç düşüncede!
ben zamanı gördüm,
şimşek gibi bir ânın uçurumunda.
kim tanır bizi şimden sonra,
aydınlığı kıt gecemize
misafir olanlardan başka;
kuru tahta üstünde bizimle
paylaşanlar günlerimizi
ve benim gözlerimle bakanlar güneşe
ancak tanır bizi
mor çemberlerin uçuştuğu akşam sularından!
akşamın tek bir ağaç gibi
dal budak saldığı sular
çocukluk rüyalarının bahçesi!
sakın kimse el sürmesin dallara,
yapraklar, meyvalar olduğu gibi kalsın
benim uykum boyunca!
ben zamanı gördüm,
devrilmiş sütunları arasından
çok eski bir sarayın
alnında mor salkımlar vardı
ve ilâhlar kadar güzeldi.
uçmak için kanatlanmayı bekleyen
yavru kuş gibi doğduğu kayada
ben zamanı gördüm
çırpınırken avuçlarımda.
bak martılar kanat çırpıyor sana
bir rüyadan kopmuş gibi bembeyaz
yelkovan kuşları yalıyor suyu,
sen ki bakışından yumuşak bir yaz
gülümser en yeşil gecesinden
ve sesin durmadan, durmadan örer,
yıldız yosunu bir uykuyu…
bak, martılar kanat çırpıyor sana.
süzülen yelkenler var enginde,
dalgalar var, güneş var.
güneş ayna ayna, güneş pul pul
güneş saçlarınla oynar
omzundan tutar giydirir seni,
sırtında tül olur belinde kemer
boynunda inci
ve dişlerinin zâlim çocuk sevinci
birden tanrılaşırsın genç adımlarında
mevsimler önünde çözer yükünü
bahçeler yığılır eteklerine!
rüya ile
hayal arasında
hayal ile
hakikat arasında
yalnız sen varsın!
gece ile
gündüz arasında
güneşle
göz arasında
yalnız sen varsın!
niçin sen yaratmadın bu dünyayı?
ellerinin mesut işaretlerinden
daha güzel doğardı eşya!
daha zengin olurdu aydınlık
kendi karanlığından çağırsaydı sesin,
sular başka türlü akardı
sert kayalardan göklere doğru
büyük, mavi, aydınlık sular!
eğilme sakın üstüne
kendi yeşilinde boğulmuş havuzların,
ve bırakma saçlarını tarasın rüzgâr,
durmadan çukurlaşan bu aynada!
bilinmez hangi uzaklara götürür seni
dudak dudağa öpüştüğün hayal!
sokma güneşle arana,
imkânsızın parıltısını!
ve tanımadan, hiç tanımadan sev insanları!
değişmenin ebedî olduğu yerde
güzeldir hayat!
ne kadar uzak, uzak
yollardan gelir bize
ve çok yabancı bir şey gibi sevinçlerimiz,
keder durmadan çiçek açar içimizde.
ne çıkar unuttuk hepsini!
biz ki boş yere gerilmişiz anladık artık,
yıldızların amansız çarkına
ve boş yere sızlamış kemiklerimiz,
bilmiyoruz şimdi, mevsim yaz mı, bahar mı
bahçelerde hâlâ güller açar mı,
bilmiyoruz, kadınlar, kızlar,
şarkılar masallar var mı?
gece ile gündüz,
acıdan kaskatı kesilmiş yüz,
uykusuzluktan harap göz,
öpüşen dudaklar,
çözülmeye razı olmayan eller var mı?
ayrılık var mı gurbet var mı?
biz beyhude yere gecikenler,
çoktan bitmiş bir yolun ucunda
bilmiyoruz şimdi ıssız gecede
ne yapar ne eder,
gidip de gelmeyenler,
beyhude bekleyenler!
biz ayın çıplak arsasında
savrulan zaman kırıntıları.
nerden bilelim bunları!
(bkz: ahmet hamdi tanpınar) -
büyük genellemeler sonucu kendimce yaptığım mütevazi çıkarımlarımı aktarmak istiyorum. ciddiye alınmamasını ama yine de kafa açma amacıyla okunmasını belirtmek isterim:
bütüncül bir cevap vermek yerine duygu - düşünce - eylem üçgeni üzerinden bir incelemeye girişmek daha doğru olur gibi geliyor bana.
duygu güdümlü insanlar: dünyayı duyguları üzerinden kavrayan ve duygularıyla eyleme geçmeye meyilli insanlar. daha içgüdüseldirler.
düşünce güdümlü insanlar: dünyayı düşünceleri üzerinden kavrayan ve düşünceleriyle eyleme geçmeye meyilli insanlar. mantığa daha yatkınlardır.
karakter: genlerimiz ve toplum tarafından belirlenen özellikler. duygulanımlarımızı belirler. kontrolümüz dışındadır. görüşümüz değişmeden duygularımız değişmez.
hayat görüşü: kendi farkındalığımıza vardıktan sonra oluşturduğumuz ahlaklar bütünü. düşüncelerimizle belirlenir. irade yoluyla şekillenir. karakterimiz tarafından alanı kısıtlansa da özerktir.
önermelerim:
1 - hayata bakış açımızı değiştirmeden duygulanımlarımızı değiştiremeyiz.
2 - düşünce şeklimizi irademiz vasıtasıyla değiştirebiliriz.
sonuç:
1 - düşünce güdümlü insanlar değişime daha yatkındır.
2 - duygu güdümlü insanlar değişime diğer gruba göre daha az yatkındır. -
evet değişir. hayatında düzgün gitmeyen şeyler varsa değişmesi mecburidir. kimi insan bunu görmekte zorlanır etkili birşeye ihtiyaç doğar sancılı bir süreç olur.(bkz: ayrılık) bunu ona en değer verdiği kıymetlisi gösterebilir sadece. değiştikten sonra herşeyin farkına varınca tekrar dönmez artık o kötü haline.
tabi birde kıymetlisi tükenir bu sürede. işin zor kısmı da burda aslında. yorgun bitkin korkar artık eskisi gibi yıpranmak istemez. ne kadar sevse de aşık olsa da geri dönemez artık. dönmesi için tek çare güvenmesi korkularından arınmasıdır.
ne diyelim hayırlısı be sözlük. -
tecrübe kazandıkça insan değişir ya da olgunlaşır. -
En sevdiğim oyun planescape torment'ın en can alıcı sorusu buna benzer bır sorudur. What can change the nature of a man? Bir insanı ne değiştirir? Aşk, nefret, güç, aç gözlülük, ihanet, ölüm,yaşlılık, umut, acı, başarı, pişmanlık, inanç, hiçbir şey...
Tek bir doğrusu olmayan sorulardandır. İnsanın değişmeden kalacağını düşünmüyorum. Hiçbir şey harici tüm şıklar doğrudur.
İnsan değişir. Hepsinin örneği çevremizde var. Aşk kör eder. Güç bozar. Umut acıyı arttırır.
Uyum sağlamak önemlidir. Değişmeseydik uyum sağlayamazdık. Uyum sağlamasaydık türümüzün devamını sağlayamazdık. -
"tüm dünya bir sahnedir, herkes oyuncudur, biri girerken diğeri çıkar; insan yaşamı süresince birden fazla rol oynar."
william shakespeare - as you like it (2.bölüm, sahne 7, 139-42)