-
iskambil kartlarının nerede ve ne zaman ortaya çıktığı tam olarak bilinmiyor. yedinci ve onuncu yüzyıllar arasında çin'de ortaya çıktığı ve on üçüncü yüzyılda marco polo tarafından avrupa'ya getirildiği tahmin ediliyor. hindistan'dan veya arabistan'dan geldiğini ileri sürenler de var; ama bugünkü şekilleriyle kullanılmalarının on dördüncü yüzyıl fransasına dayandığı daha yakın bir bilgidir.
o tarihlerde, fransa'da dört sınıf vardı ve iskambil kağıtlarındaki kupa, maça, karo ve sinek bu dört sınıfı temsil ediyordu.
kupa; bir kalkanı andıran şekli ile asil sınıfı ve kiliseyi,
maça; bir mızrağın ucunu çağrıştıran şekli ile orduyu,
karo; ticari deniz işletmelerinin eşkenar dörtken kiremitlerinden esinlenerek orta sınıfı,
sinek; ise yonca yaprağına benzeyen şekli ile köylüyü temsil ediyordu.
bugün (bkz: briç) , poker vb. oyunlarda kupanın en değerli, sineğin ise en değersiz kart olmasının nedeni işte bu sınıflamadır.
aslında bizde papaz adı verilen kartın adı ingilizce'de kral (king), kızın ise kraliçedir (queen). vale için ilk zamanlarda düzenbaz anlamına gelen "knave" kelimesi kullanılırken, günümüzde "jack" ismi kullanılmaktadır. yani, yabancı kartlarda kral ve kraliçe evli iken, bizde biraz yaşlı görülerek krala papaz adı verilmiş, kraliçeye de kız denilerek oğlana layık görülmüştür.
bazı ülkelerde oyun kartlarında değişik isim ve semboller kullanılmasına rağmen, en yaygın olanı fransızların kullandıklarıdır. fransızlar maça şeklini mızrağa benzeterek 'pique' ^:pik^ adını vermişlerdir. ingilizce'de ise aynı anlamdaki 'spades' kelimesi kullanılmaktadır.
her ne kadar bir kalkanı andırdığı için asil sınıfı temsil ettiği ileri sürülse de 'kupa' klasik bir kalp şeklidir. bu nedenle fransızlar ona 'coeur'^:kör^, ingilizler ise 'heart' adını vermişlerdir.
'karo' için fransızca'da kare anlamındaki 'carreau'^:karo^ kullanılırken ingilizler elmas anlamındaki 'diamond'u tercih etmişlerdir.
bizim 'sinek' dediğimiz şekil ise çok açık üç yapraklı bir yoncadır. fransızlar bu anlamdaki 'trefle'^:trefl^ kelimesini kullanırlarken, ingilizler 'club' (kulüp) ismini kullanmışlardır.
işte bu nedenle briç oyuncuları 'maça'ya 'pik', 'kupa'ya 'kör', 'sinek'e de 'trefli' derler; zaten aslına uygun olan 'karo'yu da olduğu gibi kullanırlar. birli, papaz, kız ve oğlan için kullanılan as, rua, dam ve vale isimleri de yine fransızca karşılıkları as, roi, dame ve valet kelimelerinden dilimize geçmiştir. -
destesini her karıştırdığınızda, insanlık tarihinde ilk defa tutturulmuş bir sıralama yakalamanız mümkün.
iskambil destesinde 52 kart vardır. destenin alabileceği sıralamanın sayısı 52!'dir. desteyi her karıştırdığınızda bu kadar ihtimalden birine ulaşırsınız. 52! ise tam olarak şu sayıdır:
80658175170943878571660636856403766975289505440883277824000000000000 -
kitap ayracı olarak kullandığım kartlar.
bir de bazen birden fazla kitaba başlayınca a,2,3 diye sıralıyorum bu kartlarla.