-
protestanlığın fransa'da ki çeşitlemesi olan calvinizmin kurucusu. martin luther ile bazı temel meselelerde ayrışırlar.
"calvin, cenevre’ye davet edildi. orada, resmî olmayan gerçek bir dinerki (teokrasi) kuruldu: kilise, sınırsız bir cismanî iktidardan yararlanıyordu uygulamada. belediye meclisi, mutlak olarak kendisine bağımlıydı. bir çeyrek yüzyıla yakın bir süre (1540-1564), aslında, calvin yönetti kenti. protestanlar arasındaki pek geniş ve tartışılmaz olan otoritesi, «cenevre papası» diye adlandırılmasına yol açtı. bozguncu düşünceler karşısında, calvin, hoşgörüsüz ve acımasızdı. din ve mezhep seçme özgürlüğüne, katolik kilisede olduğu gibi, protestan kilise de yabancı kaldı; yığınla insan, sapkınlık suçlamasıyla öldürüldü, ya da ketten sürülüp çıkarıldı. calvin, hümanist eğitimden geçtiği halde, bir büyük bilgini, michel servet’yi, kan dolaşımını gördü diye, ve üçübirlik dogmasını reddettiği, ayrıca anabatistlere sempati beslediğinden dolayı, odun yığınları üstüne çıkarmakta duraksama göstermedi. calvin’in, kendisinin tutuculuğuna karşın, öğretisi öylesine bir sosyal dinamizm taşıyordu ki, fransa’da iç savaşlar, pay-bas’daki devrim ile xvii. yüzyılda ingiltere’de burjuva devrimi, hep calvin’cilik bayrağı altında ortaya çıktılar."
engels’in de belirttiği gibi, calvin’in «yazgı öğretisi, yarışmacı ticaret dünyasında, başarı ve başarısızlığın, insanın etkinliğine ya da hünerine bağlı değil, tersine, onun denetiminin dışında bağımsız koşulların eseri olmasının, böylesi bir olayın dinsel plandaki anlatımı idi. ne isteyenin iradesine bağlıydı bu koşullar, ne de çalışanın; üstün ve bilinmez iktisadî güçlerin insafına kalmış şeylerdi bunlar...». böylece calvin’cilik, kapitalizmin özel bir gelişme gösterdiği ülkelerde yayılmışsa, şaşılacak hiçbir yanı yoktur bunun. -
xvı. yüzyılda avrupada gelişen reform hareketinin öncü isimlerinden birisi ve kalvinizm mezhebinin kurucusudur.
1509 yılında fransa'da dünyaya gelen jean calvin, 1523'te paris'e giderek felsefe, mantık ve hukuk öğrenimi gördü. bu dönemde martin luther'in görüşlerinden etkilenen ve protestanlığa ilgi duymaya başlayan calvin, katolik hristiyan öğreti ve inançlarının egemen olduğu fransa'dan ayrılarak isviçre'ye yerleşti. 1536 yılında, kalvinizmin öğretilerini sunan "christianae religionis institutio" (hristiyanlığın din kurumları) adlı kitabını yayımladı.
jean calvin, otoritelerin dini bir baskı ve çıkar aracı olarak kullandıklarını belirterek buna karşı çıktı. dinin, yalnızca insan ile tanrı arasındaki inançsal bir ilişki olduğunu vurguladı. kişinin hristiyanlık dinini kilise ya da dinî öğrenim kurumları aracılığıyla değil, doğrudan kutsal kitaptan öğrenmesi gerektiğini, bir hristiyan ile tanrı arasında isâ'dan başka bir aracının söz konusu olamayacağını savundu.
calvin, ayrıca devlet yönetiminin ve kamu düzeninin de hristiyanlık dininin özüne uyması gerektiğini düşünüyordu. isviçre'nin cenevre şehrinde bu düşüncelerini hayata geçirme olanağı buldu. burada, sınavla seçilen papazların oluşturduğu örnek bir kilise kurdu. din öğreniminin kapsamını ve ilkelerini belirledi, din eğitimi veren okul sayısının artırılmasını sağladı. cenevre hükûmeti, calvin'in mezhepsel öğretilerini yaymak amacıyla 1559 yılında yeni bir akademi kurarak bugünkü cenevre üniversitesi'nin temellerini attı. böylece cenevre, protestanlık mezhebinin ve kalvinizmin öğretilerini yayan bir öğretim merkezi durumuna geldi.
cenevre'yi kendi mezhepsel öğretileri ve kendi reformist ilkeleri doğrultusunda yapılandıran ve yöneten jean calvin, 1564 yılında öldü. görüşleri, ölümünden sonra öğretilerini benimseyenler tarafından geliştirilmeye devam etti. kalvinizmin öğretileri, avrupada farklı yerlere yayıldı ve zamanla geniş kitlelerce benimsendi.