oku



  1. maalesef bazı insanlarca yanlış anlaşılan ilahi emir.

    oku emrini "diploma al, yüksek lisans yap, kitabının resmini çekip instagrama at, o kadar entellektüel ol ki yazın bile fuların boynunda olsun" şeklinde algılayanlar da oluyor. halbuki "yaradan rabbinin adıyla oku" emri okumayı, anlamayı ve öğrendiği ile amel etmeyi gerektirir. okuduğunun hakkını vermeli insan.
  2. "oku"dansa "anla" daha mantıklı olacaktır.
  3. islam terminolojisinde ve vahyin ekseninde "ikra" olarak telaffuz olan, alak suresinin ilk kelimesi ve ilk emir olan kur'âni nass. vahiy meleğine cevap olarak peygamberin "ben okuma bilmem ki" dediği rivayet edilir. sahih bir rivayet olduğunu düşünmüyorum, ki daha sonradan peygamberin hâlet-i rûhiyesi göz önüne alanınca, böylesi bir cevap verdiğini ve daha da önemlisi peygamberin okuma yazma bilmediğini düşünmüyorum. "oku" hadisesi ise kıraat etmek anlamında değildir. meydan okumak da bir tür okuma ve peygamber vahiyden sonra bir meydan okuma harbi yaşamıştır. psikolojik olan bu harp daha sonraları, fiziki harbe dönmüştür. şehrin aristokrat ve mütekebbir kodomanlarına karşı peygamber meydan okumuştur. oku lafzının ardından gelen, yaratan rabbin adı ile oku, o insanı alak'tan yaratmıştır âyeti ile her ne okuyorsan oku, rabbin ismi bir pusula ve imâni bir bilinçtir. insanın alak'tan yaratılışı ise, âdem denilen varlığın yaratılış katmanlarından birisidir. yani salt maddesi toprak olan bir yaratılış harcı değil, bir döngüden bahsedilmekte ve döngünün içinde "alak" bir aşamadır.

    ikrâ, ikrâ bismî rabbikel âlâ, halaqal insene min âlâk...

    dilimize "oku" diye tercüme edilmekle birlikte, milyonun üstünde kelime sayısı ile arap lisanında bir çok anlama gelmekte ve peygamber hira dönüşü okumak için metin veya kitap arama yolunu değil, meydan okuma yolunu seçmiştir. bu seçim de mübelliğ ve elçi olmakla mükellefiyeti nedenidir. müşriklere ilâhın yek ve tek olduğunu ve o'na ortak koşmanın yanlış olduğunu tebliğ etmiştir. sonrası malûm.

    oku ve anla: hangisi daha mantıklı bilmiyorum ama beşeri mantık ile tanrısal mantığın bir ve eş olmadığını biliyorum.
  4. çağlara ulaşmış fakat kullarının çoğuna ulaşamamış ilk emir
  5. ilk emir veya ayet olduğu iddia edilen ifade. "bundan sonra soyleyeceklerime dikkat!" anlamı içerdiği kanısındayım. kainatı oku anla falan dediğini pek sanmıyorum.