-
eski yunanda para karşılığı bilgelik satan kişi. gorgias en ünlülerinden. filozofluğu meslek haline getirip eğitici öğretmenler olarak gezmişler ve tüccarlar politikacıların çocuklarına ders vermişlerdir. sofistlerin belli başlı teknikleri ve dünya görüşleri var, bunlar şöyle sıralanıyor.
eğitimcilik:
gezici öğretmenlik yapmaktadırlar. onlara göre en büyük mutluluk öğrencilerinin bilge ve saygın yurttaşlar olmasıdır. özellikle politikacı olacak gençlere yönetme sanatını, politikayı öğretmek istemişlerdir. dönemsel siyasi sorunların da etkisiyle devletteki bozulmanın nasıl engelleneceğini toplusal olaylar için nasıl kurallar olması gerektiğini düşünmeye ve öğretmeye çalışmışlardır. mesela insan tek başına yetemez illa bir birlik içine girmek zorundadır. ama adalet olmadan da bunu gerçekleştiremez. erdemin öğretilebileceğini düşünen sofistlerin en önemli özelliği eğitimcilikleridir.
profesyonalizm:
verdikleri eğitimin karşılığı olarak para almaları durumunu açıklıyor. özel öğreticiler olarak zenginler tarafından tutuluyorlardı. diğer filozoflar sofistlerin bu para alma olaylarına çok karşı çıkmışlardır. onlara göre bilgelik dostlarla paylaşılması gereken bir şeydir, satılık olmamalıdır. para alarak kendilerini özgürlükten mahrum bıraktıklarını düşünürler. fikir satmanın beden satmaktan pek de bir farkı olmadığını söylerler.
konvansiyonalizm:
ilahi, politik hukusal toplumsal konularda toğlum dinamiklerini ve kanunları esas almışlardır. tanrıları insanların yarattığı görüşünü savunmuşlardır. onlara göre insanlar devletle sözleşme imzalar kendi güvenliği, ihtiyaçlarını karşılamak için birlikçe irade gösterirler. hukukun tanrısal bir kökeni olmadığını insan elinden çıktığını söylerler.
kritisizm:
eleştirel yöntemlerle felsefe oluşturmalarını anlatır. sofistler geleneksel ahlakı eleştirirken ahlakın kendisine de şüpheci bir yaklaşım sergilerler. inançların rasyonel ilkelere dayandırılması gerektiğini savunmuşlardır.
septizim:
sofistlerin bir diğer ortak özelliği şüpheciliktir. varlık ve doğa sorunlarıyla ilgili gerçekliğe ulaşılamayacağını düşünerek insan ve toplum üzerine felsefe geliştirmişlerdir.
fenomenalizm:
fiziki nesnelerin duyusal yöntemlerle açıklanabileceğini, var olan her şeyin fenomenlerle açıklanabileceğini, görünüş ve gerçeklik arasında bir fark olmadığını savunmuşlardır.
ampirisizm:
fenomenalizm ve idealizm yolundan ilerleyen sofistler nihayet tutarlı davranarak bilgi alanı söz konusu olunca deneyselliği savunmuşlardır. bilginin kaynağında duyu-deneyi vardır derler. bu açıdan önceki yunan felsefesindeki tümdengelimsel anlayışı değiştirip deneyimsel tümevarımsal bir hale getirmişlerdir. yani parça parça deneyimleri birleştirip dünyayı anlamayı seçmişlerdir. daha öncekiler maddeyi oluşturan etmenin her şeyi oluşturduğu kanaatine sahipti.
rölativizm:
yine ortak bir görüşle bilgini temeline algıları yerleştirmişlerdir. mutlak değişmez bir hakikat yoktur bu bireye göre değişir demişlerdir. dolayısıyla duyularımızla algıladığımız fenomenlerin dışında bir dünya olmadığı görüşüne sahiptirler. tüm ahlaki değerler kişinin onu nasıl algıladığıyla alakalıydı. -
entelektüellerin atası olan filozof ve ideolojistlerin, bir zamanlar epey karşı olduğu parayla bilgi satan düşünürler. tamam bilgiyi parayla satıyorsun da erdemi nasıl parayla satacaksın, mevzusu ortalığı karıştırmış. aristoteles olsun, platon olsun, sokrates olsun bu sofistleri fetöcü olmakla bile suçlamış.