büyük yıldızlar

büyük yıldızlar gibi bir kavramın ne olduğunu tartışmak gerekir neye göre büyüktür?
şimdi, efendim eğer güneş’i referans alırsak güneş zaten saman yolu'n da orion kolunda ki küçük bir sistemin, küçük bir merkezinden ibarettir. bize göre yeterince büyük olduğunu düşünüyorsanız sizi buradan alayım.

bilinen en büyük yıldız, dünya’dan 9500 ışık yılı uzakta ki uy scuti’dir. yaklaşık olarak 1708 güneş yarı çapına eşit bir yarı çapı var ve bunu anlamak istediğiniz uzunluğa çevirdiğimizde 2.4 milyar km.

büyük yıldızlar ile ilgili en önemli sorun, çabuk ölmelidir. bunu anlamak için hertzsprung–russell diyagramı işimize yarabilir, bu diyagram da her yıldız ışıma gücü ne kadar yüksek ise o kadar yukarıda, sıcaklığı ne kadar yüksek ise o kadar solda yer alır. ( zamanla fiziksel modellemelerin ve astronomik ekipmanların gelişmesi sayesinde gözlenilen yıldızlar arttığında, yıldızlar aslında belirli üç hattı takip ettiği gözlemlenmiştir. ana kol, kızıl devler ve beyaz cüceler gibi. aslında sonradan hiper-devler, süper-devler gibi yeni gruplandırmalar da geldi.)

her ne ise, işte büyük yıldızlar bu grafiğin genellikle en üst solunda yer alıyorlar. uy scuti ve popüler yıldızımız vy cannis majoris'de bunlardan bir tanesi. (bu arada grafiği kendi gözlemleriniz için de kullanabilirsiniz.) bu yıldızların temel özellikleri, bir yıldızın en kararlı olduğu evre olan hidrojenin füzyonu ile enerji ihtiyacını karşılama aralığını çok kısa sürede geçirmeleridir. bunun nedeni ise sahip oldukları yüksek yoğunlukta ki çekirdeklerin, yıldızın yüzeyinde daha az yoğunlukta bulunan katmanlarını içeri doğru çekmesiyle oluşan çekim kuvvetini dengelemek için, sıcaklık ile meydana gelen termodinamik basınç. kısacası yıldız formunu korumak için sıcaklık, dolayısıla enerji üretmek zorunda. kütle ne kadar büyük ise üretilmesi gerekilen enerji miktarı yani yakılan hidrojen miktarı o derece büyüktür.
astronomi derslerin’de hiper-devler hızlı yaşar, genç ölür derler.

aslında buradan bir kara deliğin nasıl oluştuğuna kadar gidilebilir ama o da kara delik başlığının konusu olsun.