cerebral palsy

cerebral palsy(cp), diğer adıyla beyin felci, doğum öncesinde, sırasında veya sonrasında merkezi sinir sisteminin hareket işlev alanlarının hasar görmesinden dolayı oluşan tablodur. hastalık değildir. tedavisi yoktur; ancak etkisinin en aza indirilmesi söz konusudur. bu da fizyoterapi, ergoterapi(iş ve uğraşı terapisi), cerrahi müdahaleler ve medikal cihazlama ile sağlanır. bunun dışında yoğun egzersiz programları bu tablonun etkisinin kalkmasında medikal cihazlama ve cerrahi operasyonların önüne geçmiştir.
dünyada ülkelere göre değişmekle birlikte insidansı 2-3/1000 şeklindedir. erken okul çağında yapılan çalışmalar her 1000 çocuktan 1.2-2.5'unda cp olduğunu göstermiştir. amerika'da her yıl 5000 yeni cp vakası bildirilmektedir. türkiye'de yapılan dar kapsamlı çalışmalarda bu rakam 8/1000 olarak bildirilmiştir.
cp görülme oranı; düşük doğum ağırlıklı bebeklerde, zamanında doğan bebeklere oranla daha yüksektir. doğum öncesi, doğum esnası ve doğum sonrasında farklı nedenlere bağlı olarak oluşur. cerebral palsy'nin yenidoğan dönemindeki özelliklerine dayanan en azından üç büyük sendromu vardır:
-düşük doğum ağırlıklı bebeklerde görülen cp
-nörolojik ve sistemik hastalığını yenidoğan döneminde geçiren ve zamanında doğan bebeklerde görülen cp
-yenidoğan döneminde sağlıklı görünen, daha sonra cp tanısı alan zamanında doğan çocuklarda görülen cp
cp’nin % 10-15'i özellikle hayatın ilk aylarında geçirilen travma veya enfeksiyonlara ikincil olarak beyin zedelenmelerine bağlıdır.

doğum öncesi nedenler:
-annenin hamilelik sırasında geçirdiği enfeksiyon hastalıklar ( kızamıkçık, zona vb.)
-anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığı
-annede gebelik toksemisi
-plasentel yetmezlik, kanama, çoğul gebelik
-yetersiz beslenme
-ilaç kullanımı, travma, radyasyon

doğum sırasındaki nedenler:
-doğumun uzun sürmesi
-kordonun kısa veya uzun olması, boyna dolanması
-prematürelik (36 haftadan önce doğum)
-düşük doğum ağırlığı (2500 gr'dan az)
-zor doğumlar sonucu doğum yaralanması (zayıf veya çok genç annelerin iri doğan bebekleri, doğum esnasında bebeğin başının aşırı zorlanması ve beyin hasarı oluşması)
-bradikardi ve hipoksi

doğum sonrası nedenler:
-çok yüksek ateş, enfeksiyon veya bebeğin ishal nedeniyle aşırı susuz kalması
-menenjit (beyin zarlarının iltihabı), ensefalit (beyin iltihabı) gibi ağır enfeksiyonlar
-kafa travması (düşme, trafik kazası gibi nedenler)
-oksijen yetersizliği, boğulma, gaz zehirlenmesi vb.
-zehirlenmeler
-beyin kanaması veya beyinde pıhtı oluşumu
-dolaşım yetersizlikleri

cp’li çocukta motor gelişim ve öğrenme yavaştır.bu durum beyindeki lezyonun tipine, cp’nin ciddiyetine ve etkilediği ekstremiteye göre değişiklik gösterir. motor gelişim beyindeki lezyona bağlı olduğu için normalden sapmalar gösterir. fiziksel ve mental özrü fazla olmayan cp’li çocuklarda gelişim normale bir miktar paralellik gösterse de genellikle bebeğin doğumdan itibaren gösterdiği anormal reaksiyonlar ve sapmalar mevcuttur.

1 aylık çocukta belirtiler:
-sürekli ağlama
-emme bozukluğu
-ısrarlı ve sürekli kusma
-çevreden gelen uyarılara cevap vermeme
-havale (konsülziyon)
2 aylık çocukta belirtiler:
-bulunması gereken reflekslerin kaybı (moro refleksi, tonik boyun refleksleri, çapraz ekstansiyon)
-kaslarda aşırı sertlik ya da gevşeklik
3 aylık çocukta belirtiler:
-nistagmus, gözde kayma, titreme
-bebeğin sırtüstü, baş ve topuklar üzerinde yağ gibi sert bir şekilde durması
-bebeğin gülmemesi, annenin yüzüne bakmaması
4 aylık çocukta belirtiler:
-baş kontrolünün olmaması
-strabumus (gözde odaklaşma sağlanamaz)
-elin yada ellerin 5 parmak içte kalacak şekilde yumruk halinde tutulması
8 aylık çocukta belirtiler:
-dönme ve oturma aktivitelerinin olmaması
-el-göz koordinasyonunun yokluğu
-tekme atarken iki bacağın birlikte ekstansiyona gitmesi
-uzun oturma pozisyonda vücudun öne eğilmesi, bacakların hiperadduksiyona gitmesi
10 aylık çocukta belirtiler:
-emeklemenin olmaması yada her iki ayağın birden çekilerek sıçrar tarzda emekleme
-ayağa kalmakta zorluk
-ismi ile çağrılınca tepki vermemesi
-verilen yiyeceği alamaması veya ağzına götürememesi
-ağzından salya akması (akciğer problemleri yaşamasına ve diş çürümelerine neden olur.)
1 yaşında çocukta belirtiler: tanı en kolay bu devrede konur. çocuk tutunarak yürüyemiyorsa, parmak ucunda ve bacakları adduksiyona giderek yürüyorsa cerebral palsy'den şüphelenilmelidir.