-
bayram tatilinde bursa'da dolaşalım dedik, dağ taş ceviz ağacı resmen. kimse de toplamiyor öyle çürütüyorlar. ya dedim bunlar kafasız. güzelim cevizler telef oluyor. bı poşet topladım, eve geldim. şunları soyayim kırayım da yiyeyim dedim. ovv ne zor işmiş, ellerim kapkara oldu, kırılmak bilmiyor soyması ayrı dert.
ceviz kıymetli olduğu kadar meşakkatli bir yiyecek. -
cevizgiller (juglandaceae) familyasından juglans cinsinden tek tüysü yaprakları karşılıklı dizilmiş ve aromatik kokulu ağaç türlerinin ortak adı. ülkemizin değişik yörelerinde coğüz veya koz olarak adlandırılan ceviz; gerek ceviz, gerekse koz olarak çok sayıda mezra, köy, kasaba ve ilçeye isim olmuştur.
ceviz meyve bilimi açısından sert kabuklu meyveler grubu içinde yer alır.
bu guruptaki meyvelerden ülkemizde ekonomik olarak ceviz, fındık, badem, antepfıstığı, çam fıstığı ve kestane yetiştirilir.
bitki bilimi açısından ceviz hakiki bir meyvedir. çünkü meyvenin tamamı yumurtalığın olgunlaşması ile meydana gelmiştir.
fakat gerek cevizin gerekse bütün sert kabuklu meyvelerin yenilen kısmı bitki bilimi açısından meyve eti değildir. bizler ceviz ve diğer sert kabuklularda meyve etini değil tohumu yiyoruz.
cevizin bitki bilimi açısından meyve eti en dıştaki yeşil kabuğudur ve bilindiği gibi bu kısım yenmez.
sert kabuklu meyveler içinde sadece bademin en dıştaki yeşil kabuğu, yani bitkisel olarak meyve eti olarak bilinen kısmı taze iken/ çağla döneminde yenebilir.
sert kabuklu meyveler, bitki bilimi açısından tam anlamıyla eriksi (prunus) bir meyvedir. nitekim bu eriksi meyveler(erik, kaysı, şeftali, nektarin, kiraz, vişne, mahlep) içinde yer alan kaysı ve mahlep tohumları da kabuklu meyvelerin tohumları gibi yenebilir. bunun için mahlep için söylenmese de kaysı için “önemsiz ceviz/ minor nut” tanımlaması yapılır.
batı dillerinde sert kabuklu meyve karşılığında “nut” tanımı kullanılır.
şöyle ki:
ceviz- walnut
kestane- chestnut
fındık- hazelnut
antep fıstığı- pistacianut
çam fıstığı- pinenut
yer fıstığı- peanut (ülkemizde tarla bitkisi olarak değerlendirildiği için sert kabuklu meyveler arasında yer almaz)
badem- almond (sadece bademin adında “nut” kelimesi yoktur. badem bu yönüyle diğer sert kabuklu meyve türlerinden ayrılır)
“nut” aynı zamanda ingilizcede(aslı latince) besin ve besleyici anlamalarına gelen “nutrient, nutriment, nutrition” kelimelerinin de kökünü oluşturur.
gerçekten de nutlar/sert kabuklu meyveler el değmeden paketlenmiş en mükemmel birer gıda maddesidir. bu gıda insanlar ve hayvanlar tarafından binlerce yıldır zevkle tüketilmektedir. çünkü bu gıda maddesinin besleyici değeri çok yüksektir.
gerçekten de, meyve türlerine bağlı olarak oranları değişse de bütün sert kabuklu meyveler temel gıda maddeleri (protein, yağ, karbonhidrat) bakımından son derece zengindirler.
ayrıca bütün sert kabuklu meyvelerde yeteri kadar vitamin ve mineral madde vardır.
sert kabuklu meyveler çok yoğun gıdalar oldukları için sadece diyet lifi bakımından fakirdirler.
konumuz olan ceviz de diyet lifi yönünden fakir olan bir meyvedir. -
en sağlıklı kuruyemiş diyebilirim.
içerdiği omega 3 yağ asitleri sayesinde kolesterol düşürücü ve damar sertliğini önleyici etkisi vardır. bu sebeple kalp damar hastalığı olanların günde 2 adet -işlenmemiş, kavrulmamış- ceviz yemesini öneririm.
yine omega 3 yağ asitlerine ve içerdiği çinko-magnezyuma bağlı olarak bilişsel fonksiyonu arttırır. bu sebeple özellikle çocuk (alerjik olmayanlara) ve gençlere tavsiye edilir.
ayrıca diğer yandan; mide boşalmasını geciktirir. bu yuzden özellikle diyet yapanlarda doygunluk süresini uzatacağı ve sonraki öğünde az yemeyi sağlayacağı için iyi bir ara öğün kaynağıdır (maksimum 3 adet) yine buna bağlı olarak ramazan diyetlerinde sahurun vazgeçilmez besinidir.
yağ içeriğinin yüksek olması sebebiyle enerji içeriği de yüksektir. ancak bu yüzden zararlı olarak tanımlanmamalıdır. aksine oldukça faydalı bir besin olan ceviz -tüketim miktarı sınırlandırılarak - ancak düzenli olarak tüketilmelidir. -
baklavanın olmazsa olmazı, kırması da yemesi de zevkli olan, nazım hikmet'in ağacının altında polisleri trollediği kuruyemiş. -
bu sene kilo fiyatı ucuzlayandır. bir çok yerde kabuklunun kilosu 15tl. -
ceviz'in güzelliği ekmek bağımlılığını kesebilecek yegane besin kaynağı olması. beyin ile benzerliği dikkat çeker, kıvrımlı'dır.
tokluk verici etkisi, sağlıklı karb ve yağ içeriği ile önemli besin kaynaklarından birisi.
değerini bilsek şanslı bir coğrafyadayız. yetiştiği yer olarak ilk aklagelen tire ve niksar'dır. muhtemelen benzer yükselti ve iklime sahip farklı iki bölge. bir adaya düşsek yanınıza alacağımız besinler sorulsa, zeytinyağı, ceviz ve üzüm derim. üçü de bu topraklarda yetişen emsalsiz gıdalar. (hayır vegan değilim, antrikot'suz bir hayatı düşünmem sözkonusu olamaz)