-
yaygın bir hastalık. aynı zamanda salgın bir virüs gibi. insanları hemen çabucak etiketleme, sınıflandırma ve bir gruba dahil etme rahatsızlığı. bu konuda acelecilik ve ısrarcılık söz konusu.
örnek vermek gerekirse, fenerbahçeli bir futbolcuyu övüyorsanız sizi fenerbahçeli olarak etiketlemek ister. kürtçe biliyorsanız kürtsünüzdür, hakkınızı arıyorsanız komünist, karşı çıkıyorsanız anarşist, uyum sağlıyorsanız koyun, çözüm üretiyorsanız makyevelist, fakirseniz cahil, zevkleriniz varsa elitist, müslümansanız yobaz, ateisttseniz suçlu, inkılapçıysanız kemalist olabilirsiniz. etiketçiler her yerde, her yanımızda alnımıza yapıştırmak için bekliyorlar, sabırsızlanıyorlar.
acil şifalar dilerim. -
dünya genelinde yaygın olarak görülür. çok uluslu ülkelerde örneklerine daha sık rastlanabilir.
misal havaalanında müslüman ülkelerden gelenler potansiyel terörist, jamaikalılar potansiyel madde bağımlısı, taylandlılar potansiyel fahişe muamelesine maruz kalırlar çoğunlukla.
özellikle bir hekim ön yargılarından tamamen arınmış olmalıdır ve kişileri etiketlememeye son derece özen göstermelidir. örneğin ergenlerde şizofreni tanısı koyulmaz. akut psikotik atak tanısı alırlar. çünkü o kişiyi şizofreni ile etiketlediğimizde özellikle ergen yaşlarda belki şizofren tanısı yanlışsa bile kendini o şekilde görecek ve bu kimliği benimsemesine sebep olacağız.
damgalayan hastalıkların tanısında da son derece titiz olunmalı ve kesin sonuçlar çıkmadan bu bilgilerle hasta korkutulmamalıdır.
sonuç olarak insanları etiketlemeyin. ön yargılarınızı bir kenara bırakın, çünkü insanlar beklediğinizden çok daha farklı çıkarlar çoğunlukla. -
tamamen insan dogasi olarak düsündügüm durum.
her insan bunu yapar aksi mümkün degil. mesela olayin köklerine inersek insan beyni varliklari, resimleri, cevresinde gördügü, algilanabilen kisacasi her seyi gruplayarak algilar. buradan yola cikarak yukarida bahsedilen durum daha cok ön güvenlik kontrolü gibi ilkel bir icgüdü. kisi bazinda gidersek mesela tanisma =>tehlike var mi?=>ön bilgiler =>davranis analizi => gecmiste bu verilere uyan kac modele yakinsiyor?=> ilk yargilama . bunu sadece tehlike var mi yok mu olarak düsünmeyin. bu sadece bir örnek. günümüze uyarlandiginda mesela tanisma veya ilk bulusmadaki davranislar ve ön bilgiler örnek olarak verilebilir. bunlari her zaman kullaniyoruz ve cogunlukla farkinda olmuyoruz yoksa inanilmaz savunmasiz kaliriz. "saf" olmayi sanirim kimse istemez.
fakat can alici nokta modern toplumlarda bu ilkel davranis dogal olarak digerleri gibi baskilanmaya calisiliyor ki yanlis anlasilmasin buna karsi degilim. mümkün oldugunca ön yargilarimi bastirmaya calisirim ve baya baya insancilimdir. bunun ayarini yapamayan insanlar pek tabi bokunu cikariyorlar. -
kendini koruma amacına hizmet eden bir sistemdir.bir insana dair kısa sürede toplayabildiğimiz bilgileri sınıflandırma çabasıdır.bunun sebebi ise içinde olunulan duruma karşı hazırlıklı olma isteğidir.en çok sıkıntı çıkaran kısmı ise bu yargıların üzerinden eyleme geçildiği andan itibaren bu yargıları geliştirecek olan,gerekiyorsa değiştirecek olan yeni yargıları oluşturmaya çaba harcamak yerine bu bilgilere dört kolla sarılıyor oluşumuzdur. -
etiketleyenin etiketleneni etiketle özdeşleştirmesi, etiketlenen bireyimizde etikete doğru yönelime neden olmaktadır.