1990'ların başında basılı işler bilgisayar ortamında yapılmaya başlandığında piyasada freehand veya illustrator yoktu. bunların yerine rag time ve ready, set, go kullanmakta idik. bunlar çoklu sayfa tasarımı için uygun, basit programlardı. bilgisayarlar ekseriyetle renksiz olduğu için gri tonlama ile basit işler yapabiliyorduk.

aldus freehand 1.0 (ki kimse beğenipte kullanmadı) daha çok bilgisayarlardan hemen önce pikaj, montaj usulü ile iş yaparken kullandığımız rapidolara eş araçlar içeriyordu. asıl zıplamasını 2.0 versiyonu ile yaptı ve o dönemde bildiğim kadarı ile amatör çabalarla türkçeleştirilen (ki res editle bu iş çocuk oyuncağıdır) bu program ready, set, go ve ragtime ile ulaşılamayan birçok özellik barındırıyordu ve bunlar o gün için devrim niteliğindeydi. dolayısı ile piyasa bir anda aldus'un bu kullanımı keyifli programına dönüverdi (aynı şeyi photoshop'ta piksel bazlı olarak yapacaktı, freehand vektör tabanlıdır).

uzun yıllar bilgisayarların gelişimine paralel gelişen bu program bir noktada adobe'un pdf, illustrator ile indesign (quarkxpress'e karşı çıkarılmıştır)'ı satma çabasının bir uzantısı olarak bu şirket tarafından alındı ve gelişimi durduruldu (arada çıkarılan saçma sapan bir update var ama bu konumuz dışı). freehand kullananlar ve pratikliğini sevenler bu noktada bir karar ile karşı karşıya kaldık. özellikle fontlar konusundaki bazı açmazlar (unicode kullanımı), freehand'in modifiye bir postscript kullanımından kaynaklanan başka programlara direkt aktarmadaki sorunlar (özellikle photoshop, tabi photoshop'ta adobe'un programı), işletim sisteminin yenilenmesi sonucu artık emülasyonda çalışmaya başlaması gibi sebeplerle adobe nihayetinde sevgili cs setini bize satmayı başardı.

illustrator'ün pratik kullanımı engelleyen tarafları ile uğraşmaya devam ediyoruz. uğraşıyoruz çünkü program değişti ama türkiye'de bu programı kullanarak yaptığınız işleri göndereceğiniz tedarikçiler değişmedi. örneğin yolladığınız edit edilebilir pdf'i freehand'de açmaya çalışanlar mevcut, bu durumda siz işi tekrar çok sıkı kontrol etmek durumunda kalıyorsunuz çünkü her program pdf'leri mükemmelen açacak veya illustrator'ün bazı yetenekleri pdf'le doğru aktarılacak diye bir kaide yok ne yazıkki. ve evet, matbaaya iş göndermek bu dünya üzerindeki en paranoyak işlerden biridir.

freehand'i seviyorum, www.freefreehand.org da freehand kullanıcılarının adobe'u bu programı geliştirmeye veya kaynak kodunu açmaya davet eden bir oluşum. freehand'in ve adobe'un geniş hikayesini burada bulmak mümkün. her ne kadar freehand'den illustrator'e "migration" ı hakikaten adobe'un istediği gibi hızla tamamlamış olsak da adobe'un freehand'i desteklemeye devam ettiği (sanmam ama) veya kuyruğunu bıraktığı gün makinemde yeni freehand'i sanki hiç ayrılmamışız gibi karşılayacağım.