doğu türklerinin 679 yılından beri sürdürdükleri bağımsızlık mücadelesi başarıyla sonuçlanır ve çin'e karşı yapılan başarılı savaşlar sonucu kutlug kağan, 682'de ikinci göktürk kağanlığı'nı kurar. diğer bütün türk boyları da böylelikle bağımsızlıklarına kavuşur. bundan dolayı kutlug kağan'a "halkı, milleti derleyip toparlayan" anlamına gelen "ilteriş" unvanı verilir.

ilteriş kağan, yazıtlarda söylendiği gibi ilk önce on yedi, sonra yetmiş, en sonda yedi yüz kişilik kuvvetle, devletsiz ve kağansız kalmış, köle ve cariye olmuş, töresini kaybetmiş halkı, atalarının töresince yeniden düzene sokup örgütlemiştir.

ilteriş kağan, akıllıca politikalar yürüterek çin'de hapiste bulunan tonyukuk'u kurtarıp yanına alır. tonyukuk'un desteği ile 681 yılında bağımsızlık savaşına giren ilteriş kağan ilk olarak ötüken'i almaya çalışır ve başarılı olur. tutsak edilen türkleri kurtarmaya çalışan ilteriş kağan, çinlilerle on yedi kez, kıtanlarla yedi kez, oğuzlarla beş kez savaşmış, türgişlerle yaptığı savaşta 691 yılında ölmüştür.

ilteriş kağan'ın ölümü üzerine oğullarının yaşları küçük olduğu için kapgan kağan geçmiştir. (692 - 716) kapgan kağan döneminde devlet daha da güçlenmiş, çağının en büyük kuvveti haline gelmiş, bütün türk boyları onun idaresine geçmiş ve çin ile iyi ilişkiler kurulmuştur. ancak çin'deki t'ang hanedanı, diğer yandan kapgan kağan'ı ortadan kaldırmanın yollarını arıyordu. bu nedenle göktürk ülkesinde daha önce birlikte hareket ettiği türk boylarına hediyeler sunup unvanlar verdi. bayırkular çin'in oyununa gelerek isyan etti. yapılan savaşta kapgan kağan zafer kazanmış fakat geri dönerken bayırkuların reisi tarafından öldürülmüştür.

kapgan kağan'ın vasiyeti gereği yerine oğlu geçtiyse de ilteriş kağan'ın oğlu köl tigin bu durumu kabul etmeyip ağabeyi bilge kağan'ı tahta oturttu. ilteriş kağan'ın iki oğlu köl tigin ve bilge kağan idareyi de ele geçirince kapgan kağan'ın oğlunu ve kardeşlerini öldürdü. idarede tam uyum içinde olan iki kardeş tonyukuk'un da yardımını görmüşlerdir. aslında tonyukuk, kapgan kağan'ın oğlunu desteklemişti. bu durumun onun ölümüne mal olmamasının nedeni, onun devlet işlerindeki otoritesi ve 70'li yaşlarında olmasıydı. ayrıca tonyukuk, bilge kağan'ın da kayınpederiydi.

bilge kağan ve köl tigin döneminde tecrübeli devlet adamı tonyukuk'un tavsiyeleri sonucu çin ile iyi ilişkiler kurulmuştu. tonyukuk, çin'e saldırmanın uzun vadede bir yarar sağlamayacağını biliyordu. çin kaynaklarının verdiği bilgiye göre genç bilge kağan, tonyukuk'tan millete ev yaptırıp şehirler kurdurmayı ve çin'deki dinlerden birinin kabulünü ister. tonyukuk bu isteğe karşı verdiği yanıt göçebe ve akıncı bir siyaseti şu şekilde ortaya koyar:

"çinliler bizden sayıca yüz defa çoktur. biz buna rağmen onlara karşı gelecek isek çayır ve suyun ardından gitmemiz, av ile geçinmemiz ve çadırlarda oturmamız gerekir. güçlü olunca ilerleriz yoksa geri çekilip saklanırız. çinliler çoktur ama her yerde savaşamazlar. duvarlarla çevrili şehirlerde oturdukları için çabuk esir olurlar. ayrıca burkan ve lao-tse dini insanı yumuşak ve zayıf yapar."

731 yılının ilkbaharında köl tigin vefat eder ve yapılan pek çok savaşta ordunun komutasında büyük yarar sağlayan köl tigin'in ölmesiyle bilge kağan yalnız kalır. iç çatışmalar kağanlığın yıkılmasına sebep olduğunda ikinci kağanlık görkeminin zirvesindeydi. bilge kağan, vezirlerinden mey-lo-çue tarafından zehirlenmiş ve 734 yılında ölmüştür. bilge kağan'ın ölümünden sonra on yıl içinde tahta çok fazla sayıda kişi geçmiştir. basmıl, karluk ve uygurlar arasındaki iktidar çekişmesi de kağanlığın yıkılışını hızlandırmıştır.

bu çekişmeyi sonunda uygurlar kazanmış ve 745'te son türk kağanının başı uygurların kurduğu devletin hükümdarı tarafından çin hanedanına sunulmuştur.