imameddin nesimi

Kimdir?

seyyid nesimî mahlası ile tanınan, 14.yy hurufi türk şairi. azeri türkçesinde ve farsça divanlar yazmış, ayrıca arapça da şiirler bestelemiştir.
1369-1370 yılları arasında olduğu azerbeycanın şamahı şehrinde doğmuştur. idamının da 1418 veya 1419 yılında olduğu tahmin edilmektedir. türkçe ve farsça divanları yazmıştır. şiirleri dönemin bir çok şairini etkilemiştir. şiirlerinde hallac-ı mansur'u andıran ifadeler kullanmasıyla idarecilerin tepkilerini üzerine çok çekmiştir.
xiv. yüzyılda azerî türkçesi ile coşkulu ve lirik şiirler yazan nesîmî'nin hayatı hakkında rivayetlere dayanan ve birbiriyle çelişen çok az bilgi bulunmaktadır. soyu peygamber'e dayandığı söylenen nesîmî'nin asıl adı imadüddîn, bir başka iddiaya göre de nesîmüddîn'dir. onun şamahı, şiraz, diyarbakır veya bağdat yakınlarındaki nesim kasabasında doğduğu; diyarbakır, irak ve tebriz taraflarında yaşadığı ve i. murad devrinde anadolu'ya geldiği rivayet edilir. şiirlerinden devrinin medreselerinde okuyarak iyi bir eğitim gördüğü anlaşılmaktadır.
şeyh şiblî'nin dervişlerinden olan nesîmî, iran'da hurufîliğin önderi olan fazlullah-ı hurûfî'ye (öl. 1394) intisap etmiş ve daha sonra onun halifesi olmuştur. hacı bayram-ı velî'ye intisap etmek isteyen, ancak bu isteği kabul edilmeyen nesîmî, halep'te öldürülmüştür.
kendisinin de hacı bektaş-ı veli'den etkilendiği ileri sürülmektedir. çeşitli nazireler yazmıştır. şiirleri anadolu, azerbaycan ve iran'da yaygındır.

görüşleri yöneticileri rahatsız etmeye başladığında, benzer vakalarda olduğu gibi, nesimî de takip edilmiş ve mısır çerkez kölemenleri hükûmdarı el-müeyyed şeyh'in emriyle şam'da derisi yüzülerek öldürülmüştür. cesedinin bir hafta halka gösterildiği, ayrıca öldürüldükten sonra derisini omzuna alıp 7 kapıdan aynı anda çıktığı rivayet edilir.

alevilik ve bölge şiiliğinde yedi ulu ozan'dan biri kabul edilir. toplumda genellikle kul nesimî adlı alevi ozanla karıştırılır. halbuki bu iki kişi farklı yerlerde yaşamış farklı insanlardır. kul nesimî şiirlerini saf anadolu türkçesi ile yazarken azerbaycanlı nesimî'nin şiirlerinde bolca arapça ve farsça kelimeler bulunur.

azerbaycan cumhuriyeti devletinde azerbaycan türkçesi ile uğraşan en yüksek akademik kurum olan dilcilik enstitüsüne (azerbaycan nesimi dilçilik institutu) ismi verilmiştir.nesimî dilcilik enstitüsü, türkiye'de kurulu bulunan tdk karşılığı bir işlev yürütmektedir. bakü'nün merkezi meydanlarının birinde de nesimî heykeli vardır. ayrıca baküde "nesimi" metro istasyonu da vardır.