-
bu önemli bir problem. şöyle bir gerçek var ki beyin kendini tanımlayabilen bir yapıda değil. yani zeka ölçülebilir bir şey olsaydı önce beyin kendi kapasitesini ölçebiliyor olurdu. yapılanı şuna benzetiyorum, ben hiç kongo dili bilmiyorum duymadım ama kongo dilinde konuşan kişinin dili nasıl konuştuğunu belirlemeye çalışıyorum. o sırada kelimeleri yutarak hızlı konuşan biri denk geliyor, oo diyorum sen baya iyi konuşuyosun sana puanım 100.
zeka ölçmek buna benzer, adaptasyonu, çevresel koşulları, insanın yetişme tarzını bir kenara atarsan bulduğun veri işe yaramaz bir şey olur. gündelik hayatta işimize yaramaması da bu nedenledir.
işin en garip yanı hala bu testlerin yapılıyor olması, bazı sitelerde yayınlanıyor olması, hatta parayla satılabiliyor olması. -
iq testi, ölçüm değil bir çeşit kıyaslama tekniğidir.
ne kadar sağlıklı ve objektif bir kıyaslama yaptığı ise tartışmalı bir konudur. çünkü duygusal zeka, sosyal ve fiziksel koşullar, eğitim geçmişi gibi parametreler de testin "başarı"sında etkendir.
iq = ( zeka yaşı / biyolojik yaş ) x 100
zeka yaşını kabaca ifade etmek gerekirse:
>>> soruda 4 tane şekil var. kare, daire, üçgen, beşgen. birini seçmeniz isteniyor.
>> örneğin; soruya şu yaş grupları ağırlıklı olarak şu yanıtları veriyor:
- 10 yaşındakiler kare,
- 20 yaşındakiler daire,
- 25 yaşındakiler üçgen,
- 30 yaşındakiler beşgen.
> eğer 30 yaşındaki bir insan ortalama olarak 20 yaşındaki bireylerin verdiği yanıtları veriyor ise, zeka yaşı 20'dur.
bu durumda iq değeri: 20/30 * 100 = 66 çıkar.
> 20 yaşındaki bir insan ortalama olarak 30 yaşındaki bireylerin verdiği yanıtları veriyor ise, zeka yaşı 30'dur.
bu durumda iq değeri: 30/20 * 100 = 150 çıkar.
tabii ki sorulan sorular bu kadar basitçe oluşturulmuyor. ancak temel mantık olarak işte bu kadar salla pati bir testtir. maalesef ki elimizde bu ve bunun gibi birkaç yöntemden başka bir şey yok. zeka ölçülebilir mi? zekayı ölçmek gerekli midir? emin değilim. tıp ve psikiyatri adına yer yer gerekebilir. ama popüler kültür ile sosyal statü meselesi haline getirilmiştir. sosyal statüyü belirleyebilecek bir birim olduğunu hiç sanmıyorum. -
(bkz: iq testi çözerken içinden kendini einsteinla kıyaslamak ama o şekilli sorularda zorlanıp hepsini sallamak) -
psikoloji okuyan birinden eğer kişinin iq'su normal zeka diye tanımlanan aralıkta kalıyorsa etik olarak kişiye iq değeri söylenmezmiş diye duymuştum. böyle yapılması iq testinin bir kıyaslamadan ibaret olduğunu destekler nitelikte.