yazar ve şairlerin yetişme sürecinde ya da olgunluk döneminde orijinallerinden veya çevirilerinden okuyup etkilendikleri yabancı şairler/yazarlar vardır. bu etkilenme ya da esinlenme yabancı yazarlardan olduğu gibi kendi dilindeki başka yazarlardan da olabilir.

karşılaştırmalı edebiyat bilimi ise bu etkilenme ve esinlenmeyle yaratılmış yeni ve özgün eserlerin arasındaki "tür, karakter, tema, konu, mekan, dönem, anlatım tekniği, bakış açısı" gibi birçok özelliğin benzer ya da farklı yönlerini incelemesidir.

iki ekolü vardır. 1.fransız ekolü, 2.amerikan ekolüdür. fransız ekolü; mutlaka iki farklı dile ve kültüre ait tipler, imgeler, konular, eserler veya yazarlar karşılaştırılmalıdır der. amerikan ekolü ise; milli edebiyatın sınırları içinde de iki eser karşılaştırılabilir görüşünü savunur.
fransız ekolünde yabancı dil bilme zorunluluğu olduğu için araştırmacılar çoğunlukla amerikan ekolüne yönelirler.

üniversitelerde karşılaştırmalı edebiyata ilk yer veren ülke ise fransadır.
şu an bizim ülkemizde bilgi üniversitesi ve eskişehir osmangazi üniversitesi'nde türk dili ve edebiyatı dışında ayrı bir anabilim dalı olarak kurulmuştur. birçok üniversitede ise türk dili ve edebiyatı bölümünün derslerinden biridir.

örneklere gelecek olursak;

ortaçağ efsanesi olan "ruhunu şeytana satan araştırmacı dr faust"u
16.yy'da ingiliz şair marlowe
18.yy'da alman lessing
19.yy'da alman goethe
20.yy'da alman thomas mann gibi sanatçılar bu efsaneden etkilenmişlerdir ve efsane eserlerine konu olmuştur. bu sanatçıların eserleri ise karşılaştırmalı edebiyat araştırmalarında kullanılmıştır.

türk edebiyatı'nda ise bizim sanatçılar en çok fransız edebiyatı'ndan etkilenmişler. tanzimatla birlikte fransız edebiyatının etkisi diğer edebiyatlardan çok daha fazla görülüyor.

abdülhak hamid tarhan'ın "nesteren" adlı oyunu corneille'nin "le cid" adlı tiyatro eseriyle çok fazla benzerlikler gösterir. sadece "nesteren" değil diğer oyunlarında da benzer ögeler fazladır.

necip fazıl'ın şiirlerinde en çok charles baudelaire'in etkisi olduğunu karşılaştırmalı edebiyat çalışanları makaleleriyle sunmuştur. ahmet hamdi tanpınar'ın da şiirlerinde baudelaire etkisi görülür.

gogol'un müfettiş adlı komedisi orhan kemal'in müfettişler müfettişi adlı romanıyla neredeyse aynıdır. ama tabi ki orhan kemal özgünlüğünden ödün vermemiştir.

namık kemal, halid ziya, halide edib gibi önemli isimler batı edebiyatı ile türk edebiyatı'nı karşılaştıran yazılar yazmışlardır ki bu isimler bu çalışmaların öncü isimleri kabul edilir.

yakup kadri, yahya kemal, cevat şakir kabaağaçlı(halikarnas balıkçısı) ise eski yunan ve roma edebiyatı'na ilgi duyarlar ve buradan esinlenerek eserler vermeye başlarlar.

cemil meriç ise türk edebiyatı'nda hint modelini uygulamıştır.

örnekler çoğaltılabilir.

işte karşılaştırmalı edebiyat araştırmaları da böyle bir alandır. düzgün bir iş çıkarılmışsa eğer akademisyenlerin bu alandaki makalelerini okumak bence keyiflidir.