-
- okudum
- okuyorum
- okumak istiyorum
-
youreads puanı (9.00)
kierkegaard'ın ibrahim ile ishak'ın öyküsünü diyalektik lirik bir dille yeniden yazdığı "korku ve titreme"si, felsefesinin özünü kavramak için biçilmiş kaftan. kierkegaard'ın düşüncesinin temelini oluşturan, kendi içinde diyalektik bir sıra izleyen üç aşamalı varoluş anlayışını -etik, estetik ve dinsel varoluş aşamalarını- adım adım izleyip özümseyebileceğimiz bir felsefe metni bu. kierkegaard için inan(ç) insanın mutlaka gerçekleştirmesi gereken bir varoluş ödevidir; çünkü ancak inan(ç) temelinde bireyin tam anlamıyla kendisi olarak yaşayabilmesi olanaklıdır. böyle bir kendilik, tanrı'nın ebediyet olarak değerlendireceği bir yaşam yapıtıdır; çünkü en büyük yapıt, kayıtsız şartsız inan(ç) üzerine kurulmuş yaşamdır."şimdi niyetim, imanın ne müthiş bir paradoks olduğunun görülmesi için, ibrahim'in öyküsünden, içinde barındırdığı diyalektik sonuçları çıkarıp sermek ve bunları 'meseleler' biçiminde ifade etmek. öyle bir paradoks ki bir cinayeti tanrı'yı memnun kılan kutsal bir eyleme dönüştürebiliyor. öyle bir paradoks ki hiçbir düşüncenin kavrayamayacağı şekilde ishak'ı ibrahim'e geri veriyor. çünkü imanın başladığı yer, düşünmenin terk ettiği yerdir." (tanıtım bülteninden) (kitap bilgileri idefix'den alınmıştır.)
-
kitapta filozof ibrahim'in oğlu ishak'ı kurban etme hikayesini anlatıyor. ibrahim kadar yüce kimse olmadığına göre ibrahim'i kim anlayabilir? filozof ibrahim'i değil, ibrahim'in anlaşılmazlığını anlatıyor. hegel'i en iyi anlayanlardan biri olduğunu ama ibrahim'i anlayamadığını söylerken, bu oğlunu kurban etme hikayesini evrensel etik açısından irdeleyerek, hegel'in evrensel etiğine uymayan bir etik anlayışından bahsediyor. eğer hegelciler evrensel etiği savunuyorsa ibrahim'in imanın babası olduğunu da savunamazlar. neden mi?
filozofa göre ibrahim'in iman sınavı, olabilecek en büyük sınavdır. bunun üç dört nedeni var en önemli nedenlerden birisi de ibrahim'in evrensel etiği bir kenara bırakması. ilk olarak, ibrahim oğlunu kurban etmeye karar veriyor. imanı buna yetiyor fakat ibrahim'in bunu yaparken bir tanrıya inanması yetmez, tanrının oğlunu ona geri verebileceğine yani absürde de inanması gerekiyor. ikincisi ibrahim oğlunu öldürmeye giderken diğer insanları, evrenseli karşısına alacağını biliyor. bu çok önemli bir nokta. bir baba tanrılar kurban istiyor deyip çocuğunu idam edebilir ve evrensel onu alkışlayabilir. kişi evrensel için kendini feda edebilir ama ibrahim için bu geçerli değildir. ibrahim'in sığınacağı bir evrensel yoktur. ibrahim oğlunu kurban etmeye karar vererek bireysel değerler uğruna evrenseli feda etmiştir bu da evrensel ahlakı geçersiz saydığını gösterir. üçüncü olarak ibrahim'in sınavı şudur ki, ibrahim hükmü yerine getirecek kişi olduğundan hiçbir bahanesi olmayacaktır. oğlunun başına gelen şeyi kadere veya talihsizliğe bağlayamayacaktır çünkü bizzat kendi eyleminin sonucu olacaktır bu ölüm.
"kim ibrahim'in eylemini evrenselle ilişkilendirebilir? ibrahim'in yaptığıyla evrensel arasında, ibrahim'in evrenseli aştığından başka herhangi bir temas noktası keşfedilebilir mi? ibrahim'in yaptığı bir ulusu kurtarmak, devlet fikrine arka çıkmak, kızgın tanrıları tatmin etmek değildir." bu yönüyle ibrahim bir trajik kahraman değil iman fatihidir. trajik kahraman evrenseli ifade etmek için kendisini terk eder; iman fatihi özel olmak için evrenseli terk eder. öyleyse tekil birey özel olarak evrenselden yüksektir.
!---- spoiler ----!
tekil bireyin var oluşunun evrenselden yüce olduğu temeline dayanan bir gizleme olmadıkça, ibrahim'in davranışı savunulamaz. zira ibrahim aracı etiksel değerlendirmeleri hiçe saymaktadır. ancak eğer böyle bir gizleme varsa, o zaman, aracılık edilemez bir paradoksla karşı karşıyayız. aracılık edilemez, zira tekil bireyin varoluşunun, özelliği içinde, evrenselden yüksek oluşuna dayalıdır ve aracılık edebilecek olan yalnızca evrenseldir. hegelci felsefe hiçbir haklı gizleme ve haklı kıyaslanamazlık olmadığını varsaymaktadır.
ibrahim’in maksadını sara’dan, eleazar’dan ve ishak’tan gizlemesi etiksel olarak savunulabilir miydi?
trajik kahraman tek başınalığın müthiş sorumluluğu hakkında hiçbir şey bilmez. üstelik, trajik kahraman clytemnestra ve iphigenia ile ağlayıp sızlayabilme avuntusuna sahiptir -ve hıçkırmak ve ağlamak rahatlık verir, seslendirilemeyen inlemeler ise işkencedir.
!---- spoiler ----! -
ibrahim'in oğlu ismail diye ogrendigim icin prim vermediğim kitaptir. ancak kitaptaki sorgulamalar gayet değerlidir. tavsiye edilir bir eser. -
böylesi değerli bir eserin, felsefi yanının dışında sanatsal olarak da kıymetli duygular uyandıran bir kitabın önüne çevirmen tarafından 35 sayfa felsefi ıvır zıvır koyulmuştur. atlayın efendim çevirin gitsin. çok merak ediyorsanız en son döner okursunuz. kitabın önüne yazılan her yorum dayatmadır, manipulasyondur. siz ibrahim hakkında ne düşüneceğinize ve kierkegaard'ın ne demek istediğine kendiniz karar vermelisiniz.
bizde kurban edilen ismail diye biliyor, ismail ishak'ın abisi. kitapta kurban ishak diye geçiyor bi yanlış anlaşılma var sanırım.