magna carta; 1215’te ingiltere kralı yurtsuz john ile soylular arasında imzalanan ve kralın haklarını sınırlayan ilk antlaşmadır.
krallık iktidarı ile feodal beyler arasındaki mücadeleden doğmuştur. ingiliz kralları, normanların ingiltere’yi kuşatmalarından (1066) başlayarak iktidarlarını derebeylerin zararına geliştirmeye başlayınca baronlar buna karşı çıkarak, zaman zaman krallara karşı başkaldırma hareketlerine girişmişlerdir. 12. yüzyılın sonlarından başlayarak derebeylerin gelirlerinde artış görülmüştür; bu sınıf krallık önünde zenginleşmiştir. bunun üzerine kral john gelirlerini arttırmak için derebeylere yeni vergiler koymak, askere gitmeyenlerin ödeyeceği bedelleri yükseltmek, gelir, toprak ve gümrük vergilerini arttırmak gibi kararlar almıştır, bu durum krala karşı tepki duyan geniş bir kesim yaratmıştır. john’un 1214 sonbaharında fransa kralı philippe auguste ile yaptığı savaşta ağır bir yenilgiyle dönmesinden sonra bundan cesaret alan baronlar, kendi aralarında toplanarak yapılmasını istedikleri değişiklikleri kararlaştırmışlardır ve isteklerini kabul edilmesi durumunda krala karşı savaşmaya ant içmişlerdir. ancak kral john krallık haklarının hiç birinden vazgeçmek istememiştir. bunun üzerine baronlar krala karşı savaş kararı almışlardır. ilk ayaklanmalar nisan 1215’te stanford’da başlamıştır. ayaklananlar 17 mayısta londra’yı ele geçirmişlerdir. kenti kurtaramayacağını anlayan kral john, 15 haziranda runny çayırlığında, ayaklanmacıların isteklerini kapsayan magna carta fermanı’nı imzalamak zorunda kalmıştır.
ingiltere derebeyliğinin krallık karşısında güçlenmesine neden olan fermanın toplumsal-politik açıdan önemi, halka belirli özgürlükler tanınması, kişi haklarının sağlanması yolunda atılan ilk adımlardan biri olmasıdır.

önemli maddelerinden başlıcaları:
1. hiçbir özgür insan yürürlükteki yasalara başvurmaksızın, tutuklanamaz, hapsedilemez, mülkü elinden alınamaz, sürülemez ya da yok edilemez.
2. adalet satılamaz, geciktirilemez hiçbir özgür yurttaş ondan yoksun bırakılamaz.
3. yasalar dışında hiçbir vergi, yüksek rütbeli kilise adamları ile baronlardan oluşan bir kurula danışılmadan haiz yoluyla ya da zor kullanarak toplanamaz.