Kimdir?
çağdaş arap şiirinin en önemli isimlerinden olan mahmud derviş, 1941’de filistin sahilindeki akka şehrinde doğdu. henüz yedi yaşındayken işgal edilen köyünü ailesiyle birlikte terk edip pek çok filistinli gibi güney lübnan’a mülteci olarak yerleşti. savaşın durgunlaştığı bir dönemde ailesiyle birlikte ülkesine dönen derviş, doğduğu köyün yok edildiğini gördü. filistin’in kuzeyinde bir başka köye yerleşmek zorunda kalan aileye, “ülkeye kaçak yollarla girdikleri” gerekçesiyle ikamet belgesi verilmedi; derviş, bu kez kendi ülkesinde mülteci durumuna düştü. araplarla yahudilerin birlikte örgütlendikleri maki yani israil komünist partisi’ne üye oldu. faaliyetleri nedeniyle defalarca cezaevine kondu, zorunlu ikamete mecbur edildi. 1973’te beyrut’a yerleşen şair, şehrin israil askerleri tarafından işgal edilişine, en yakın dostlarının öldürülüşüne ve sabra ve şatila katliamı gibi büyük insanlık suçlarına tanık oldu. 1982’de şam mercilerinden davet aldı ve coşkuyla karşılandığı suriye’ye yerleşti. işgal altındaki filistin’de filistinliler belirli özerklikler edinince ramallah’a döndü. dünyayı tanımış, hem arap kültürünün köklerine hem de insanlığın ortak değerlerine eğilmiş olan şairin pek çok dünya diline çevrilen şiirleri günümüzde baskı ve zulme karşı direnişin evrensel sembolleri arasında sayılmaktadır. filistin ulusal kimliğinin kurucu figürleri arasında yer alan mahmud derviş 2008’de ramallah’ta yaşama veda etti. filistin hükümeti, şairin ölümü üzerine ulusal yas ilan etmiş, filistin halkı “büyük oğlunu” yüz binlerin katılımıyla sonsuzluğa uğurlamıştır. (ayrıntı yayınları'nda yer alan biyografisinden)
-
filistin'in en büyük şairini hatırlamak gerekir bu günlerde. kendi yurdunda mülteci olmuş büyük direniş şairini... lenin ödülü ve nazım hikmet şiir ödülü sahibidir. küçücük bir seçki:
"(...)
şiirlere sığınıyorum
düşlere
anlıyorum çok geçmeden
düşlerime kadar girmiş bıçaklar.
bir mum yakıyorum
kapanmayan yaramdan.
bu gece
bütün çakıl taşları soluyor (...)"
çeviren: erdal alova
"(...)
ve ant içerim ki,
bir mendil işleyeceğim yarına kadar,
gözlerine sunduğum şiirlerle süslü
ve bir tümceyle, baldan ve öpücüklerden tatlı:
"bir filistin vardı,
bir filistin gene var!""
çeviren: a. kadir - süleyman salom
"(...)
tek bir düşümüz var: bizi taşıyacak
bir düş bulmak
nasıl taşıyorsa yıldız ölülerimizi!"
"(...)
— atı neden yalnız bıraktın?
— eve yârenlik etsin diye evladım
zira evler ölür terk ederse sakinleri...
(...)"
çeviren: mehmet hakkı suçin
"biz kaybettik aşk da kazanamadı hiçbir şey
çünkü sen aşıksın ey aşk, nazlı bir çocuksun!
kırıyorsun göğün biricik kapısını,
söylemediğimiz tüm sözleri! çekip gidiyorsun
nice gülleri görmedik bugün. zincirlenmiş yüreğin sıkıntılarını
yıkıp geçmedi nice caddeler! (...)"
çeviren: lütfullah göktaş