sozluklerin pek takmadigi "onemli" adamlari size tanitmaya devam edicem... sira marcus samuel'de... petrol tarihine yon vermis bi diger elemandir kendisi. nasil mi? shell var ya hani bildigimiz, onun kurucusu olarak.

1853 yilinda londra'da yoksul bir yahudi ailesinde dunyaya gelen marcus'un babasi, uzakdogu'dan getirttigi deniz kabugu (ingilizce = shell) suslemeli kutular satarak zaman icinde zenginlesir ve "m. samuel & co" adiyla bir sirket kurar... babasinin adi da marcus samuel bu arada, ama biz onu gecicez... babalari olunce marcus ve kardesi samuel (samuel samuel :)) sirketin basina gecer ve isleri iyice buyuturler... kendi gemilerinin sahibi olurlar filan...

1800lerin sonu... petrol'un yavas yavas ticari oneminin arttigi yillar... o zaman petrol sadece amerika'da (orda da sadece 1-2 yerde) ve eski rusya'da (baku'de) cikiyor... dolayisiyla bu petrolun uzak dogu'ya deniz asiri tasinmasi lazim... e zaten uzak dogu ile gemi ticareti yapan ve hemen her seyi alip satan marcus petrol isine neden el atmasin? atiyor nitekim, ve süveyş kanalı'nin acilmasi ile birlikte o zamanki standard oil'e karsi buyuk bir mesafe avantaji kazaniyor... tabi suveys kanalindan petrol gecirebilmek icin yasalari epey bi esnetmeleri ve kimbilir daha ne gibi gizli yatirimlar/bagislar vs yapmasi gerekiyor, o da ayri bi konu...

once azeri petrolunu, daha sonra texas petrolunu uzak doguya tasiyarak iyice guclenen samuel co, ismini "`shell transport and trading company`" olarak degistiriyor. ancak yillar icinde buradaki petrollerin azalmasi ile sikintiya giren samuel, dgorudan bir petrol ureticisi arayisina giriyor, ve o zamanlar sumatra'da buyuk bir kesif yapmis olan royal dutch'i gozune kestiriyor...

ancak uzun suren ugrasilar sonucu royal dutch'i almayi beceremiyor samuel, hatta ava giderken avlaniyor ve tam tersine royal dutch, 1907 yilinda shell'i aliyor... cunku royal dutch'in basinda henri deterding gibi zekasi ve hirsiyla efsanelesmis bir tilki var o zamanlar...

ve boylece "royal dutch shell" adinda yeni, entegre bir dunya devi doguyor; %60 royal dutch, %40 shell ortakliginda... her ne kadar deterding, royal dutch'i hakim sirket konumunda tutsa da, yillar icinde sirket daha cazip olan "shell" kelimesi ile ozdeslesiyor, ve bi nevi marcus samuel'in izini yasatmaya devam ediyor...