max weber

Kimdir?

max weber (21 nisan 1864-14 haziran 1920), alman düşünür, sosyolog ve ekonomi politik uzmanı. modern antipozitivistik sosyoloji incelemesinin babası olduğu düşünülür. sosyolojiyi metodolojik olgunluğa ulaştırmıştır. weber, siyaset sosyolojisi ve eğitim sosyolojisi alanında yaptığı araştırmalarıyla da tanınır. marx'ın sınıf temelli çözümlemelerinin yerine statü kavramını getirmiştir. bürokrasi üzerine çalışmalarıyla tanınır. çocukluğu ve gençliği weber, almanya’nın erfurt kentinde doğmuştur. sir max weber’in yedi çocuğunun en büyüğüdür. babası seçkin bir liberal politikacı, annesi helene fallenstein ise ılımlı bir protestandı. sir weber politikanın içinde bir figürdü ve aile hayatına da bunu yansıtmıştı, weber’lerin salonunda bir çok göze batan entelektüel ve siyasi ağırlanırdı. genç weber ve daha sonra kendisi gibi bir sosyolog ve ekonomist olan kardeşi alfred, işte böyle bir entelektüel ortamda büyümüşlerdir. 1876’da, max henüz 12 yaşındayken, ailesine noel hediyesi olarak iki tarihi metin kaleme almıştır: “alman tarihi hakkında, imparator ve papa’ya özel atıflarla” ve “konstantin’den kavimler göçüne, roma imparatorluğu”. 14’üne geldiğininde homer, virgil, çicero ve livy atıflı mektuplar yazıyor ve henüz üniversiteye girmeden evvel goethe, spinoza, kant ve schopenhauer’u genişçe biliyordu. weber’in üniversite çağında sosyal bilimler alanında uzmanlaşmak isteyeceği açıkça belli idi. öğrenimi 1882'de heidelberg üniversitesi'ne hukuk öğrencisi olarak girdi. hukuk dersleriyle birlikte, ekonomi, ortaçağ tarihi ve teoloji derslerine de katıldı. aralıklarla, strasbourg’da alman ordusuna hizmet verdi. 1884 sonbaharında, babasının evine, berlin üniversitesi’ne çalışmak için girdi. sonraki 8 yıl boyunca, sadece bir dönem göttingen üniversitesi için ve kısa dönem askerlik için evinden ayrıldı. baba evindeyken, stajer avukat oldu ve nihayetinde berlin üniversitesine doçent olarak girdi. meslek birliğinin sınavını kazandı. 1880’ler boyunca tarih dersleri almaya devam etti. 1889 yılında "ortaçağ işletme organizasyonları tarihi” isimli doktora tezini verdi. iki yıl sonra “ roma tarım tarihi ve roma tarım tarihinin özel ve halk hukukundaki önemi” adlı makalesini tamamladı. weber'in profesör olması için önünde bir engel kalmamıştı. doktora tezi sonrasında, weber’in ilgisi çağının sosyal politikalarına kaydı. 1888’de “verein für sozialpolitik”e katıldı. bu birlik, tarihçi ekole bağlı alman ekonomistlerin kurduğu yeni bir meslek örgütüydü. orada, sosyal problemlerin birçoğunun ekonomi ile çözümlenebildiğini gösterdi ve ekonomik problemleri çözümlemede istatistik yöntemleri kullanmaya öncelik etti. siyasete ilgisi devam ediyordu ve sol görüşlü protestan sosyal kongresi’ne katıldı. 1890, “verein” polonya sorunu “ostflucht” diye bilinen, yabancı çiftçilerin doğu almanya’ya girişleri ve yerli çiftçilerin ise hızla sanayileşen alman şehirlerine göç etmelerini üzerine bir araştırma programı açtı. bu araştırmanın bir kısmını yürüten weber araştırmanın sonuç raporunu da kaleme aldı. bu sonuç raporu, muhteşem bir empirik çalışma denilerek övüldü ve weber’in tarım ekonomisi dalındaki uzmanlığını perçinledi. 1893’de, kuzeni ve geleceğin feminist yazarı olan marianne schnitger ile evlendi. schnitger, weber’in ölümünden sonra, onun gazete makalelerini toplayıp kitaplaştıran insandır. çift 1894’de weber’in freiburg üniversitesi'ne ekonomi profesörü olarak atanması üzerine, freiburg’a gittiler. bundan iki yıl sonra, aynı görevle heidelberg üniversitesi atandı. 1 yıl sonra, oğluyla sert bir anlaşmazlığa düşmelerinden iki ay sonra baba weber vefât etti. bu olayın ardından, weber artarak uyku problemine ve sinirliliğe düçar oldu. bu durum, weber’in profesörlük görevini sürdürmesini zorlaştırdı. bu durum, daha az ders vermesine neden oldu ve 1889’da son dersini verdi. 1900’de eşiyle birlikte italya’ya gittiler ve 1902’ye dek heidelberg’e dönmediler. kapitalizmin ruhu ve protestan ahlak 1890’lardaki engin üretkenliğinden sonra, 1898’den 1902 sonlarına kadar tek bir sayfa bile yazmamış ve nihayetinde 1903’de profesörlükten istifa etmiştir. bu sorumluluktan kurtulunca, “archives for social science and social welfare”den gelen ortak editörlük teklifini, meslektaşları edgar jaffe ve werner sombart’la birlikte kabul etti. 1904’te, bazı makalelerini bu dergide basmaya başladı, “kapitalizmin ruhu ve protestan ahlak” (die protestantische ethik und der geist des kapitalismus) da bunlardan en dikkate değer ve ünlü olanıdır. bu çalışması, daha sonraki, ekonomik sistemleri kültür ve dinle temellendirmek düşününe temel oluşturmuştur. bu çalışması, o hayattayken kitap olarak basılan tek eseridir. yine o yıl, a.b.d.’ye gitti ve congress of arts and sciences’da world's fair (louisiana purchase exposition)’a atıldı. bu başarılarına rağmen, weber sürekli hocalığa devam edemeyeceğini düşünüyor, sadece özel dersler veriyordu, geçimini de kısmen bu yolla büyük ölçüde kendisine 1907’de kalan mirasla sağlıyordu. 1912’de weber, sosyal demokratlar ve liberalleri birleştirerek bir sol parti kurmayı denedi. bu girişim, liberallerin, sosyal demokratlardan devrim yapabilecekleri endişesiyle uzak durmaları sonucunda başarısızlıkla sonuçlandı. alman siyasetindeki yeri ve etkisi i. dünya savaşı sırasında, heidelberg’deki bir askeri hastanede müdürlük yaptı. 1915 ve 1916’da, savaş sonrasında belçika ve polonya’daki alman üstünlüğünün sürdürülmesi için görevlendirilen komisyonda görev aldı. savaş sırasında weber’in alman imparatorluğu’nun genişlemesine dair görüşleri gibi, savaş hakkındaki görüşleri de değişti. 1918’de heidelberg’deki “işçi ve asker konseyi”ne katıldı. yine aynı yıl, versay anlaşması'na katılan alman ateşkes komisyonu’na danışmanlık yaptı ve "weimar anayasası komisyonuna üye olarak atandı. özellikle 48. madde'nin bu anayasayada yer almasını sağladı. bu madde daha sonra "hitler" tarafından, muhaliflerini susturmak ve diktatörlüğünü kurmak için kullanılmıştır. weber’in alman politikasına yaptığı katkılar halen tartışılmaktadır. weber, önce viyana üniversitesi'nde, 1919'da ise münih üniversitesi'nde ders vermeye yeniden başladı. münih'te almanya'nın ilk sosyoloji enstitüsünü kurdu ve başına getirildi ancak sosyoloji bölümü için yeterli personel bulunamadı. 1919 ve 1920'de weber, sağcıların kışkırtmaları ile siyasetten ayrıldı. birçok meslektaşı ve öğrencisi, 1918 ve 1919'daki alman devrimi boyunca solcuların davranışları ve konuşmaları hakkındaki görüşlerini protesto ettiler. bazı sağcı öğrenciler ise evinin önünde protesto gösterileri yaptı. ölümü weber, 14 haziran 1920'de zatürreden öldü.