niteliksiz adam - robert musil

avusturyalı yazar robert musil'in (1880 - 1942) niteliksiz adam başlıklı dev romanı, günümüzde modernizmin roman alanındaki birkaç başyapıtından biri sayılmaktadır.

kafka, joyce ve harmann broch'la birlikte yirminci yüzyıl romanının kurucuları arasında yer alan musil, 1921 yılından başlayarak ölünceye kadar niteliksiz adam üzerinde çalıştı. romanın ilk iki kitabı 1930'da, üçüncü kitabı ise 1933'te yayımlandı. tamamlanmadan kalan dördüncü ve son bölümün yayımlanması ise ancak aradan neredeyse yirmi yıla yakın bir süre geçtikten sonra gerçekleşebildi.

niteliksiz adam, gerçek anlamda bir çağ ve geçiş dönemi romanıdır. yazar tarafından "impkralya" diye adlandırılan, gerçekte 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında artık çöküş sürecine girmiş olan avusturya-macaristan imparatorluğu'nu simgeleyen bir ülkede musil, modernizm sürecindeki bir toplumun ve bireyin tüm çalkantılarını sergilemeyi amaçlar.

bu çalkantılar, romanın başkişisi, yani "niteliksiz adam" olan ulrich'in kimliği aracılığıyla sergilenir. ulrich, bir ayağıyla eski'de, öteki ayağıyla yeni'de durmaktadır. bütün sorun, onun bu geçiş konumunun doğal sonucu olan çelişkilerin üstesinden gelip gelemeyeceği sorusunda odaklanır.

bu roman üzerine çok önemli bir inceleme kaleme alan virgil newmoianu'ya göre niteliksiz adam, dikkatli bir okura yalnızca bir geçiş dönemini değil, fakat yakın geleceği de çok çarpıcı biçimde sergileyen başyapıtlardan biridir.

(idefix)