-
iyi de pragmatizmi öğrenmek gerçek hayatta ne işimize yarayacak ki?
zulfiyar editi: ironiden anlamayan nesle aşina değilim. -
faydacılık. sadece faydacılık da değil aslında doğru ve gerçek olanı faydaya göre ölçen akım. eylemlerin sonuçları sağladığı başarı ve dolayısıyla faydaya göre belirlenir. hedonizm ile içiçedir, öyle olmak zorundadır bir yerde.
fayda sağlayan eylem kişi için iyidir noktasında belki çoğunluk buluşur. ama bu akımda fayda sağlayan şey ahlakidir, doğrudur da denir. bunu derken de ister istemez evrensel ahlak yasasını reddeder. zaten herhangi bir eylem tüm canlılara aynı anda yarar sağlamaz diye düşünür. bireysele indirger.
insanın başlıca amacı kendi çıkarlarını korumaktır.
“ne ki yararlıdır o doğrudur, ne ki doğrudur o yararlıdır.”(william james)
dogmatik felsefi ve teolojik bilgilerin gerçekliğinin olmadığını, pratikte yaşananlara, sağlanan faydalara bakılması gerektiğini savunur, her türlü dogmatik teorilerden kendini arındırır. pragmatizmde esas olan eylemdir, davranış biçimidir, sağlanan faydadır. hiçbir dogmatik teori yoktur. bir kuram işe yarıyorsa doğrudur.
bilgide ise doğal yollarla ulaşılmayan hiçbir bilginin gerçekliği ya da değeri yoktur der.
"dünyada hiçbir düşüncenin kendi başına değeri yoktur. bir düşünce ancak başarılı sonuçları varsa doğrudur." (john dewey) -
akım temsilcileri arasında farklı yaklaşımların olması dolayısıyla güç anlaşılabilendir. abd yönetim anlayışı da bu akımdan fazlasıyla etkilenmiştir.
benim genel olarak bu akıma yönelik anladığım ise; elindeki imkanlarla o an yapabileceğin ve amacına yönelik en fazla faydayı sağlayan şeyi, nedensellikle, rasyonaliteyle ya da farklı/çeşitli üst anlatılarla bağdaşmasa da yap. yanlış olursa bir şekilde düzelt, gene yap. teorinin, kuralın, kanunun tam oluşmasını bekleme çünkü mutlak bilgiye ulaşılamaz ya da bunun için uzun emek ve zaman gerekir.
doğru, amacına yönelik en fazla faydayı sağlayandır. bu amaç muğlak bir ifadeyle insanların mutluluğu olabileceği gibi sermaye birikimi, artı değer de olabilir. dananın kuyruğu da burada kopabilir. -
bu felsefe akımına bağlı kalınarak tanrı kavramına dair bazı sorular yöneltilebilir:
ruh yoksa ve ölüm mutlak sonsa, bir yaratıcının varlığı ya da yokluğu bilgisinin insanlara yararı var mıdır? (sonuçta deist olunup ruhun varlığı pekala inkar edilebilir)
tanrı'nın olmadığı kanıtlanırsa bu bilgi insanlara yararlı olur mu? -
sadece hedonizm ile değil oportunizm ile de iç içe olan düşüncedir -
dinazor avlamak yasaktır gibi bir tabelaya karşı olmaktır mesela. tamam, iyi güzel hoş ama bu burada olsa ne olur, olmasa ne olur dedirtir.