geçen sene bu zamanlar açılan başlığına şuradan gidilebilecek sorudur.

gönderiye gelen cevaplara bakılırsa, birkaç istisna hariç kimsenin üzerine düşündüğü bir soru olmamış. bu üzücü saptamayı bir yana bırakırsak, sözlükte bir takım komiklikler yapmak adına canhıraş çabalar içinde boğulan kişilerin kalitesinin de nerelerde olduğunu gösteren harika bir detaylandırıcı var elimizde.

her neyse.

bu soruya bilimsel bir gözle bakan bir biyolog yahut da bir doktor; en küçük örneğiyle sağ elinin yüzük parmağını havaya kaldırabilmesini, beyin korteksinde bulunan brodmann'ın 4. alanına, gyrus precentralis'teki primer motor merkeze bağlardı. buraya yerleşik homunculus'una göre sağ elinin yüzük parmağını temsil eden alanı çizer, sonrada oradaki piramidal hücreleri işaret ederek; ''sorunuzun cevabı burada.'' derdi. ''bu küçük noktacıklar, bir elektrik sinyali yaratır ve bam! tıpkı bir elektrik telinden enerji aktarılmasını andıran sinir sisteminiz beyin korteksinizden yola koyulur ve sağ elinizin yüzük parmağını havaya kaldıracak kas tabakasına kadar ulaşır. ben ruha inanmam -böyle varsayalım- ancak ruh diye kastettiğiniz şeyin -ki doktor buna daha kendi tabiriyle bilinç diyecektir- bedeni harekete geçirmesi işte böyle olur.''

sizi yanıtsız bırakmamış olmanın ve sergilediği 'çok bilgili' performansın ardından doktor, merakla takip ettiğiniz sirkte harika bir gösteri sunmuş akrobat kadar kendinden memnun, sırıtmaktadır.

peki istediğiniz cevap bu mudur? isveç kraliçesi elizabeth'e bu cevabı özetleyen bir mektup yazsanız ne derdi? ya descartes, peki o ne düşünürdü gelişen histoloji ve çağları delmiş fizyolojinin ortaklaşa olarak sunduğu bu rasyonel cevaba?

elizabeth ya da descartes'ı bilmem. ancak bu cevap bir takım soru işaretlerini giderebildiği kadar, yeni soru işaretlerine gebe oluyor aklımda:

peki piramidal hücrelerde elektrik sinyalini başlatan nedir? -hücre içerisinde aksiyon potansiyelinin gerçekleşmesini sağlayan iyonlardan bahsetmiyorum. evrendeki ilk madde gibi, piramidal hücreyi uyaran nedir? pek tabii medulla spinalis'teki refleks arkına gidip etki-tepki prensibi diyebiliriz, ancak hayır, beni; parmaklarımı, gecenin bir yarısı tıkır tıkır harekete geçiren, klavyenin tuşları üzerinde rastgele olmayacak şekilde --belki de rastgeledir?-- inip kalkmasını sağlayan, ilk başlatan nedir?- peki fizyolojiyi yalayıp yuttuğunu iddia eden doktor, bilincin ne olduğu hususunda ne derdi? doktora göre ruh nedir? bilinç ile ruhun bir ilişkisi var mıdır?