simcity 5 (sc5) 2013 yılında "maxis" firması tarafından yapılmış ve "electronic arts" firması tarafından piyasaya sunulmuş simülasyon türü şehir kurulumu bilgisayar oyunudur. sistem gereksinimleri şu şekilde;

İşlemci: AMD Athlon 64 X2 Dual Core 4000+, Intel Core 2 Duo Processor 2.0GHz
İşletim sistemi: Windows XP/Vista/7
ram: 1.5GB (Windows XP), 2GB (Windows Vista / Windows 7)
Ekran kartı: ATI X1800, nVidia 7800 (Minimum olarak 256 MB, Shader 3.0 destekli ekran kartı)
sabit disk alanı: 10 gb

tıpkı simcity 4'te olduğu gibi şehre başkanlık yapmaya çalışıyoruz. konuya tamamen yabancı olanların simcity 4 için hazırladığım incelemeyi öncelikle okumalarını tavsiye ederim. bu incelememde temel bilgilere değinmeyeceğim.

oyunun oynanabilirlikten çok görsel bir tavırla dizayn edildiği çok belli oluyor. şehir kurmak için verilen alanlar önceki versiyonlarına göre çok dar. geliştirilen teknolojiler birbirinden uyumsuz. oyun süresi de kısalmış diyebilirim. bir süre sonra yapacak bir şey kalmıyor. şehir kendini döndürüyor.

oyun steam benzeri bir platform olan "origin" üzerinden oynanıyor. oyunu bilgisayarınıza yüklemek için origin'den hesap açmanız gerek. sonrasında "offline" olarak da oynanabiliyor. tabii sadece "single player" modunda.

yeniliklerdeki ayrıntılara bakalım:

yerleşim: residental, commercial ve industrial alanlar önceki versiyonlardaki gibi bir alan olarak belirlenmiyor. bu oyunda yollar çok önem arz ediyor. herhangi bir oluşum yola yaslanmak zorunda. yerleşim yerlerini de yolların kenarlarına kuruyoruz ve halk gelip ev kuruyor. kurulacak evlerin "value"larını da belirleyemiyoruz. sadece "residental" çiziyoruz yol kenarına. millet geliyor oturuyor ki ilk olarak karavanlarla geliyorlar ve en düşük gelir seviyesinde ve nüfus yoğunluğunda kurulumlar gerçekleşiyor. sonrasında bizim bu alan çevresine yaptığımız güzellikler ile arsa değer kazanıyor. örneğin; parklar arsaya değer katıyor. üniversiteye ya da hastahaneye yakınsa arsanın değeri artıyor. "commercial" arsalar için de durum aynı. arsa değeri etraftaki müşterilerin kalitesiyle doğru orantılı. müşteri kaliteliyse arsa değeri de kalite kazanıyor. müşterinin kaliteli olması da çok para harcaması ile ilgili. ne kadar ekmek o kadar kıyma misali. peki, millet parayı nasıl kazanıyor? "industrial" arsalarda iş kolları mevcut. ilk olarak en düşük bütçeli ve en pis işlerle başlıyor insanlar. lastik üretimi gibi dumanlı ve pis kokulu endüstriler kuruluyor. bu aşamada "indusrtial" arsaları konuşlandırdığınız bölgelere dikkat etmelisiniz. oyunda bolca harita desteği var. rüzgar haritasından yararlanarak dumanın şehre doğru gelmeyeceği bölgeler seçilmeli. böylece hava kirliliği önlenebilir bir nebze.

enerji: eski versiyonlardaki gibi başlangıç enerji kaynakları rüzgar, kömür ve doğalgaz fabrikaları mevcut. yenilik olarak güneş enerjisi var. hem temiz hem de patlamıyor. yalnız çok enerji üretemiyor. bir de nükleer santral mevcut ki başlangıç aşamasında bu teknolojinin sunulması kafamı karıştırdı. radyasyona karşı alınacak önlemler oyunun sonlarına doğru ulaşılabilir oluyor. en başında bu santrali kullanıma sunmak ne kadar mantıklı, anlayamadım. oyunda tüm kamu hizmetleri (enerji, kanalizasyon, itfaiye, polis, okul vb.) geliştirilebilir durumda. yani eklentileri var. enerji santralleri de yetersiz olduklarında yenisini kurmaktansa bir eklenti ile kapasitesi arttırılabiliyor. bu anlamda binaları kurarken ileride yapılacak olası eklentiler için alan bırakmak gerekiyor. zaten dar olan haritada bunu yapmak iyi bir planlama istiyor açıkçası.

yollar: oyunun tüm ağırlığı yollarda. yol olmadan hiçbir şey kurulmuyor. enerji, kanalizasyon, su gibi temel ihtiyaçların hepsi otomatik olarak yolların altından geçiyor. nerede yol varsa orada elektrik de su da var demektir. yollar da çok çeşitli. hafif yoğunluklu sokaktan çift şeritli bulvara kadar birçok seçenek var. tabii ne kadar rahat yol o kadar masraf demek. ucuzundan başlayıp sonrasında "upgrade" etmek mümkün. danışmanlar güzel yönlendiriyorlar. haritadan da faydalanmak mümkün. kalabalık yolları tespit edip yenileyebiliyorsunuz. yollar sadece dümdüz değiller; ovalden tutun da kafanıza göre eğri büğrü yol bile yapabiliyorsunuz. daracık haritada çok gerekli oluyor açıkçası. halka halka bir şehir kurmak da mümkün artık.

kanalizasyon: oyunda "sewage" sistemi var. yeterli miktarda "atık su" tesisi inşa etmelisiniz. yoksa şehri b.k götürüyor. bu tesisleri su depolarına yakın kurarsanız su şebekesine pislik karışmasına ve milletin hastalanmasına sebep olabilirsiniz. uzak yerlere kurmak lazım. her yere yol çekmek gerekiyor. şehrin bir ucunda atık su tesisi diğer ucunda da şehir suyu şebekesi olması en güzeli oluyor. harita çok dar yalnız.

hükümet binası: şehirde elektrik ve su kaynağı kurulduğunda hükümet binası bahşediliyor. bu binanın eklentileri çok fazla. mümkün olduğunca geniş bir araziye inşa etmek gerekiyor. nüfusun büyümesine orantılı olarak bu bina da eklentiler kazanıyor. her seferinde bir eklenti seçebiliyoruz. şehir 5000 kişiye ulaştığında finans, turizm, altyapı, sosyal hizmetler vb. konularındaki eklentileri açabilmek için hükümet binasına eklenti yapılıyor. örneğin; hükümet binasına altyapı eklentisi yapıldığında altyapı binalarının "upgrade"leri açılıyor.

eğitim: okullar çok ayrıntılı değil. ilkokul, lise, kolej, üniversite var. her birinin başlangıç kapasiteleri ilk oturum için yeterli. zamanla öğrenci arttıkça eklentiler yapılıyor. örneğin; ilkokula derslik açıyorsunuz. kapasite ikiye katlanıyor. liseye spor salonu ekliyorsunuz vb. üniversitede bir ayrıntı var. eklenti sonrası üniversitede araştırma yapabilir hale geliyorsunuz. bu araştırmalar mühendislik ve bilim okulları eklentilerinde yapılıyor. her seferinde birini geliştirebiliyorsunuz. örneğin; bilim okulundaki araştırma ile güneş panellerinin kapasitesini ikiye katlayabiliyorsunuz. kütüphanenin bölgedeki eğitim kalitesini arttırmaktan başka bir işlevi olmadığı gibi eklentisi de yok. kapasitesi de çok fazla zaten. yetmezse bir tane daha kuruyorsunuz.

sosyal hizmetler: bu başlık altında itfaiye, polis, hastahane var. her birinin çok fazla eklentisi mevcut. hastahanenin başlangıç kapasitesi 25 hasta ile sınırlı. fakat "hasta odası" eklentisi ile bu 50 oluyor. bir tane daha oda kurarsanız-ki toplam 4 adet kuruluyor-kapasite 100 oluyor. oyunun başında oda eklemektense kapsayıcılığı arttırmak için farklı yerlere birkaç tane hastahane kurmak iyi oluyor. enerji santrallerine yakın bir hastahane şart. işçiler sürekli hastalanıyorlar. hastahanelerin ambulans hizmeti de önemli. en fazla 4 adet ambulans kuruluyor ve yolların yoğunluğuna göre hareket ediyorlar. tek şeritli bir sokak kurmuşsanız geçmiş olsun. ambulans yerine cenaze arabasını gönderin daha iyi. yollar çok önemli demiş miydim?

* polis de aynı şekilde çalışıyor. "commercial"lara yakın olması avantaj sağlıyor. dükkanlara giren suçluları suçüstü yapıyorlar. eski versiyondaki gibi ayrıca bir hapishane kurmaya gerek yok. polis istasyonunda o da mevcut. eklentilerle helikopter pisti, detektif ofisi ve hapishane kuruluyor.

* itfaiyenin eklentileri de mevcut yangınlara daha çabuk ve kalabalık ulaşmalarını sağlayacak cinsten. yollar yine önem arz ediyor. yangına yetişemezlerse ev "abondoned" terkedilmiş oluyor ve imha etmeniz gerekiyor. çevredekilerin huzurunu bozuyor. sen bir bardak su dökme yangına, "abondoned" olunca "ay huzurum kaçıyor" de. komşuluk bitmiş simcity'de!

arsa değeri: oyunda harita küçük geldiği için kurulu arsaları geliştirmek ve arsaların değerlerin yükseltmek için periyodik olarak yıkmak gerekiyor. bir süre sonra nüfus yükselmez olunca haritanın populatif olarak doyduğunu fark edebiliyorsunuz. bu durumda yeni yerleşim yerleri yapmak mümkün olsa da halihazırdaki arsalardaki evleri "demolish" ederek insanların yeniden kurulmalarını sağlamak gerek. fakirler out, zenginler in! pis kapitalizm!

* arsa değerini kolay yoldan yükseltmenin bir yolu park kurmak. parklar da çok çeşitli. gelir seviyesine göre barbekü bahçesinden modern sanat parkına kadar birçok seçenek var. tabii ne kadar kaliteli park o kadar yüksek fiyat demek. parkın kalitesi artınca fiyatının yanında gider maliyetleri de doğuyor. 100 dolarlık bir parkın 50 dolar aylık maliyeti var. yalnız parkın yakınındaki yerleşim yerlerinin arsa değeri anında ikiye katlanıyor. parka harcadığınız parayı buradaki yerleşim yerlerinden vergi olarak almanız gerekiyor.

harita: eski versiyonlarına göre çok küçük olduğundan bahsetmiştim. oyuna başlarken ona yakın haritadan bölge seçmeniz isteniyor. dağlık, dümdüz, su kenarı, orman içi vb. haritalarda birden fazla bölge var. bu bölgeler birbirine otobanla bağlı. ^:yollar önemli demiş miydim?^ tüm bölgelere şehirler kurabiliyorsunuz. her haritadaki bölge sayısı önceden belirlenmiş. örneğin; dağlık haritada üç bölge var. bu da üç farklı şehir kurmak demek. bu şehirlerin farklı üretimleri ve kaynakları olabilir. bunları şehirler arasında alıp satabiliyorsunuz. ya da komşu şehrinize elinizdeki fazla itfaiye aracınızı gönderebiliyorsunuz. ya da komşuya enerji, su vb. satabiliyorsunuz. bölgeler de çok küçük. hemen doldurabiliyorsunuz. oynama süresi kısa sürüyor bu durumda.

yeraltı kaynakları: oyundaki en iyi özellik bu bence. her bölgede o bölgeye özel bir yeraltı kaynağı var: "coal, ore, oil" olmak üzere üç taneler. bölge haritasından bu madenlerin nerede olduklarını tespit ettikten sonra yollarımızı (!) buna göre çekiyoruz ki fabrikaları kurabilelim. eklentilerle fabrikaların sondaj kabiliyetlerini arttırıyoruz.

* peki bu çıkardığımız madenleri ne yapıyoruz? hepsini "global market"te satabiliyoruz. ya da iç pazarda kullanıyoruz. enerji için "coal power plant" kurmuşsak çıkardığımız "coal" iç pazarda eriyor. enerji giderlerimiz azalıyor. çıkardığımız madenleri öncesinde depolamamız gerekiyor. dağıtım bu depolardan oluyor. her deponun 4 adet maden saklama kapasitesi mevcut. ne kadar çok depo varsa o kadar çok ürün depolanıyor. sondaj arttığında idare binası kurmak gerekiyor. böylece üründen elde edilebilecek yan ürünler ortaya çıkıyor. örneğin; petrol çıkıyorsa bölgeden bir süre sonra bunu benzine ve plastik ürünlere devşirmek için idari bina işlem başlatıyor. bunlarda da bir kapasiteye ulaşıldığında "industrial"lar üretimlerini buna göre yapıyorlar. örneğin; demir madeni var. demir basıyoruz, bir süre sonra çelik boru yapmaya başlıyoruz. sonunda "industrial" yerleşimdekiler diyorlar ki; "aga, biz bu demir çelik olayını niye bilgisayar işlemcilere devşirmiyoruz?" "tamam ozaman, siz bilgisayar yedek parçası yapın" diyorsunuz siz de. tabii bu aşamaya gelmek için "industrial"larınızın yüksek öğrenim görmüş olmaları gerekiyor. yani okulların bu bölgeleri kapsaması gerekiyor. hatta sadece bu bölgelere özel okullar kurmanız bile gerekebilir.

büyük işler: her haritada farklı bölgeler dışında bir ya da birkaç tane "great works" bölgesi nevcut. bu bölgelerde "international Airport, Space Center, Arcology, Solar Farm" inşa ediliyor. bunlar ortak projeler. yani her bölge bu projelerin ihtiyaçlarını karşılayarak bu gelişimlerden yararlanıyorlar. uluslararası havaalanı için belli miktarlarda demir, petrol vs. gerekiyor. düzenli olarak üretiminizden ayırarak bu bölgeye gönderiyorsunuz ve proje tamamlandığında bu üründen faydalanıyorsunuz. örneğin; havaalanı bittiğinde turizm patlıyor resmen. gelen turistin haddi hesabı oluyor. "commercial" bayram ediyor tabii. "solar farm" bitince enerji sağlıyor. tüm enerji maaliyetleriniz düşüyor. hatta maliyetlerden daha güzeli enerji kaynağınızı yıkıp yer açmış oluyorsunuz. haritalar çok küçük!

hileler: oyunda para hilesi mevcut ve herkese açık. bunun asıl sebebi benim de şiddetle katıldığım üzere oyunda para kazanmak mühim değil. insanları mutlu etmek ve uzun süre oturmalarını sağlamak parayla yapılmıyor. bu yüzden çok paranızın olması insanların şehir atık su şebekesinin yanı başında oturmalarını sağlamıyor. oyunda bir bölgede maksimum kaç kişinin ikamet edebileceğini bilemiyorum. fakat simcity 4'te bir milyon kişiyi ağırladığım olmuştu. bu haritalarda kaç kişiye ulaşabileceğimi merak ediyorum. en fazla 100.000 kişi oldu bir şehirde. hadi hayırlısı.

casino: bunu ayrı bir konu olarak incelememin sebebi çok görev üstlenmiş olması. "casino" kuruyoruz bir süre sonra. kapasiteye göre de eklentileri mevcut. fakat bu kadar etkili olabileceğini sanmazdım bir "casino"nun. şehri tam bir "günah şehri"ne çevirmek mümkün. sırf kumar oynamak için turist geliyor. onların kalacakları oteller kuruluyor. kazanılan paranın harcanacağı "commercial"lar oluşuyor. şehir "las vegas"a dönüyor resmen. kumarhanelerin yanına bir de "exhibition center" oturtursanız tam oluyor. sabaha kadar kumar, sabah da "rock konseri". ne zaman uyuyorsunuz siz kuzum?!

multiplayer: oyunda bir haritadaki farklı bölgeleri farklı oyuncular paylaşabiliyor. hatta bazı haritalarda 12 kadar bölge var ve aynı anda 12 farklı kullanıcı şehir inşa edebiliyorlar. herkesin bölgesinin özelliklerine göre kaynak alışverişleri mümkün. çok da büyük bir özellik sayılmaz. keza kendiniz de aynı haritada farklı bölgeleri idare edebiliyorsunuz.

simcity 5 tüm bu yeniliklerinin yanında tam bir görsel şölen sunuyor. görüntüler harika. özellikle deniz efekti görmeye değer. birçok yenilik eklenmiş olmasına rağmen oynanabilirlik süresi uzamamış görünüyor. haritalar ufak ve yollar çok önemli! her yere yol yapmak gerekiyor. yeraltı kaynakları ve sonrasındaki şirketleşmeler harika olmuş. müzikler de oyunda kalmanızı sağlayacak kadar güzel. yine de simcity 4 tadını alamadım şahsen.

tüm bu eleştirilerime rağmen 8/10 verebileceğim bir oyun olmuş. iyi oyunlar.

simcity 5 official trailer