avcılığa düşkünlüğünden dolayı "avcı mehmed" olarak da adlandırılan 1642 - 1693 yılları arasında yaşamış osmanoğulları hanedanından devlet-i aliyye'nin 19. hükümdarıdır.

babası sultan ibrahim'in ölümü üzerine 1648'de, henüz altı yaşında tahta çıktı; hanedanın tahta çıkan en genç padişahı oldu. devletin yönetiminde, babasının hükümdarlığı döneminde de etkili olan babaannesi valide kösem sultan etkiliydi. fakat, büyüyen dahilî ve haricî sorunlar karşısında çaresiz kalan valide kösem sultan, 1651'de başkent istanbul'da patlak veren bir sipahi ayaklanması sırasında valide turhan hatice sultan'ın adamları tarafından öldürüldü. yönetim bu kez de ıv. mehmed'in annesi valide turhan sultan'ın eline geçti. o da iç ve dış sorunların çözümü husunda çaresiz duruma düştü. istanbul'da yeni bir askerî ayaklanma çıktı. ayaklanmacılar genç padişah ıv. mehmed'den bazı devlet görevlilerinin idamını talep etti. ıv. mehmed han, idam isteklerinde direnen gruba istediklerini vermek durumunda kaldı. idamdan sonra ayaklanmacılara teslim edilen devlet görevlilerinin cesetleri at meydanı'nda bulunan çınar ağacına asıldı. tarihte 1656 yılının mart ayında yaşanan bu olay (bkz: vaka-i vakvakiye) yani "çınar olayı" olarak adlandırıldı. bu olayın ardından sadaret makamına köprülü mehmed paşa getirildi. ancak köprülü mehmed paşa'nın sadrazamlığı döneminde sorunların çözümünde yol alınabildi. devletin yönetimini büyük ölçüde köprülü ailesine bırakan padişah, edirne'ye giderek zamanını avcılıkla geçirmeye başladı.

devlet idaresi için tam yetki alan köprülü mehmed paşa, başkentte ve anadolu'da güvenliği sağladıktan sonra, venediklilere karşı çanakkale boğazı'nın önlerinde kaybedilen adaları geri aldı. ölümünün ardından yerine oğlu köprülü fazıl ahmed paşa geldi. fazıl ahmed paşa da babasının sefer harekâtını sürdürüp girit adasındaki kandiye kalesi'ni venediklilerden geri aldı ve 24 yıllık giriş savaşı'na son verdi. sultan dördüncü mehmed'in önderliğinde 1972 ve 1976 yıllarında iki kez gerçekleştirilen lehistan seferleri son bulduktan kısa bir süre sonra da vefat etti. sadaret makamında boşalan yere padişah tarafından merzifonlu kara mustafa paşa atandı. bu dönemde ruslarla yirmi yıl süreli bir saldırmazlık antlaşması imzalandı. ingiltere'ye verilen ticarî imtiyazların sürdürülmesine karar verildi.

sultan dördüncü mehmed döneminin en büyük gelişmesi ise, büyük bir başarısızlıkla sonuçlanan ikinci viyana kuşatması'dır. kuşatmanın uzaması, osmanlı müttefiki olan kırım kuvvetlerinin avusturya müttefiki lehistan kuvvetlerini durduramaması ile birleşince, iki ateş arasında kalan osmanlı ordusu ağır kayıplar vererek geri çekilmek durumunda kalmıştır. bu başarısızlığın sorumlusu olarak görülen başvezir merzifonlu kara mustafa paşa belgrad'da idam edilip, yerine kara ibrahim paşa atanmıştır.

osmanlı ordusuna 'asıl büyük bozgunu' yaşatansa, avrupalıların "büyük türk savaşı" adını verdikleri kuşatmanın ^:ikinci viyana kuşatması^ ardından avusturya, lehistan ve venedik arasında kurulan ittifakın karşı saldırısı olmuştur. macaristan'a egemen olan avusturya ve lehistan kuvvetlerini sindirmek isteyen osmanlı ordusu, mohaç'ta net bir yenilgi almıştır. venedikliler de mora'yı ele geçirmişlerdir.

1683'teki viyana bozgununun yarattığı travma ile anadolu'da ve rumeli'de ortaya çıkan kıtlığın yarattığı sorunlar giderek arttı. tüm bu olumsuz gelişmeler, ikinci viyana kuşatması'nda ve sonrasında yaşanan başarısızlıklara dek devlet-i aliyye'nin büyük hükümdarlarından biri olarak görülen sultan ıv. mehmed'e karşı güvensizlik hissi doğurdu. ıv. mehmed, kapıkulu askerlerinin ayaklanması sonucu 1687 yılında hükümdarlığı kardeşi sultan ikinci süleyman'a bırakmak durumunda kaldı. ömrünün geri kalanını da iki oğluyla birlikte kapatıldığı edirne sarayında sürdürdü.