-
- okudum
- okuyorum
- okumak istiyorum
-
youreads puanı (6.38)
"rab mahirdir ama zalim değildir. doğa sırlarını sinsiliğinden değil özündeki yüceliğinden dolayı saklar."
-albert einstein-
1951 sonbaharı: israil'in ilk başbakanı david ben gurion, albert einstein'la tanışmak için princeton'a gider. ziyaretinin amacı nükleer silah elde etmektir. atomla başlayan gizli sohbetleri hızla tanrı'nın varlığına doğru yönelir. einstein tanrı'nın formülünün peşindedir. dünya düzenini tepe taklak edebilecek bir önemde olduğu için cia de bu belgenin izini sürmektedir.
günümüz kahire'si, tahrir meydanı: kriptolog ve tarih profesörü thomas noronha'nın hayatı, çekici iranlı bir kadın olan ariana pakravan'ın, çok gizli bir elyazmasını deşifre etmek için yardımını istemesiyle alt üst olur. albert einstein imzalı elyazmasının başlığı tanrı'nın formülü'dür. bu formülü deşifre edebilecek tek uzman noronha'dır. bunun farkında olan tüm güçlerse noronha'yı izlemektedir. kendisiyle birlikte dünyanın da kaderini ilgilendiren bu formül pandoranın kutusuna dönüşmek üzeredir.
tanrı'nın formülü, zamanın başlangıcına, evrenin kökenine ve hayatın anlamına dair bu müthiş macerada kuantum fiziğini dinle, batı felsefesini doğu mistisizmiyle buluşturan "tanrı var mı? doğum ve ölüm nasıl şeyler? evren sonsuz mu yoksa bir gün yok olacak mı?" gibi insanlığın her zaman üzerine kafa yorduğu sorulara da bir cevap ararken okurlara unutamayacakları bir macerayı da sunuyor.
tanrı'nın formülü bilimin hâlâ keşfetmeye çaşlıştığı biricik yer olan dünyadan ve onun başşlangıcı ve sonundan bahsediyor. hikâyenin konusu bilimsel ayrıntılara boğulmadan okuşyucuyu ilk sayfadan sonuna kadar ele geçiriyor. tanrı'nın formülü sinemaya uyarlanacak kadar güçlü bir görsel algıya sahip. peki, hikâyede ne anlatılıyor? okuyucuyu bunu kendi başına keşfetme zevkinden mahrum bırakmayacağım. ancak şu kadarını söyleyebilirim ki kitabı bir kez okumaya başladığınızda elinizden düşüremeyeceksiniz.
-o primeiro de janeiro, portekiz-
(tanıtım bülteninden)
-
kahpe bir kitap. şairane manada laubali hatta derbeder.
önce bir öveyim sonra tüküre tüküre söveceğim. zira övgüyü kapsayan kısım kitabın üçte ikisini oluşturuyor. ancak geri kalan kısım bağlamı oluşturuyor ki, bu bağlam kitaba da adını veren, einstein'ın ölmeden önce üzerine çalıştığı rivayet edilen kalbur üstü şehir efsanesi formül.
kitap, son onlu yılların gündemini meşgul eden birçok popüler bilimsel ve felsefi kavrama dair vikipedik kapsam sunuyor. benim gibi yeni yetmeler için besleyici temel altlık oluşturuyor. kavramları bir arada görmek aralarındaki ilişkiyi kurmada, kitaptan kopup biraz tarama yaptığımda detayına ve yenilerine ulaşmada epey yardımcı oldu. bir kurgunun içerisine yedirilmiş olması bu yoğun akışın zerkini yumuşatıyor. özellikle ana karakter tarihçi ile matematik profesörü babasının sohbetlerinde vücut bulan zaman, bilinç, gerçeklik, madde ve evren sorguları oldukça kafamı açtı. ancak "bilgi, bilmeyen için gizemlidir." misali mevzu bahis kavramların tanım ve kapsamı, ilgili taramaları yapmış yetkinler için çerez niteliğinde.
tekrar ediyorum; kitapta asıl ilgi uyandıran bilimsel ve felsefi düzey temel seviyede ve kurgunun içerisine yedirilmiş. haliyle yaşamın içinde ögelerle bezenmiş. ögeler; çok gizli devlet sırları, fbi, orta doğu, imkansız aşk, ölümcül hastalık gibi herhangi bir tv filminde bulabileceğimizden fazla etkileşim vaat etmeyen klişe değerlerden oluşuyor.
aslen sosyete gazetecisi olan yazar yer yer yerel değerleri kullanarak çevresel betimler kasmış ancak ne edebi, ne de görsel değer biçemedim.
yazarın, çıkarımlarına aynştayn'ı da alet ederek vardığı nokta şu:
!---- spoiler ----!
bu teorilerin hepsi incil'de yazıyor.
!---- spoiler ----!
yazımın bu noktasında newyork times köşe yazarı edasıyla yazarın çıkarımlarına karşı ürettiğim anti-tezleri bir bir sıralayacaktım. ancak ay önce başladığım yorumu bitiremedim. elim gitmiyor demek. özetle eski ahit'teki yaradılış hikayesi ile büyük patlamayı ve uygarlık tarihinin 13.5 milyar yıllık geçmişini ilişkilendiriyor, örtüştüğünü iddia ediyor. varsayımların bilimsel tutarsızlığını ve alenen göz ardı ve maniple edilmiş kanun ve sabitleri geçtim; semavi dinlerin aynı kökenden türediği gerçeğini kendi de belirtiyor olmasına rağmen tüm kitaplar arasında incil'e karşı beslediği açık fanatizm samimiyeti ayaklar altına alıyor. kitabı komik duruma düşürüyor.
!---- spoiler ----!
yazar; keşiş, bilge, profesör, bilim insanı ile ana karakter arasında geçen ikili sohbetlerde otu boku sorgulayarak farklı bakış açılarını sunmaya çalışıyor. yukarıda bahsettiğim ilişkilendirmenin aktarıldı onlarca sayfalık bölümde ise verdiği yanıtların tümü "anladım, inanılır gibi değil, ilginç, mükemmel." gibi şaşırma ve onay sözlerinden öteye gitmiyor. yine hayatı boyunca ateist felsefe üzerinden söylem geliştirmiş süper yetkin matematik profesörü babanın ölüm döşeğinde tanırının varlığını iki satır şiirle kanıtlaması midemi bulandırdı. ben bu zevzekliğe dayanamadım.
tüm kitap boyunca gizemini koruyan ve aynştayn'a ait şifreli formülün posta gazetesi zeka bulmacaları kıvamında olması, "ışığa bak" çıkan çözümün ise büyük patlamayı işaret ettiği iddiası ise tayyiban sahtekarlık.
!---- spoiler ----!
yazar çıkarımlarına kendi de inanmamış olacak ki kitabın sonunda şu açıklamayı gerekli görmüş:
!---- alıntı ----!
"bu varsayımların bilimsel temellerinden şüphe edenlere bu roman hazırlanırken başvurduğum kitapları tavsiye ediyozdsaakdsak..."
!---- alıntı ----! -
muhteşem bir tanrı ve evren yorumu! bayıldım bu kitaba :) adeta hawking'in "zamanın kısa tarihi"'ni okuyormuşcasına etkiliyor insanı. bence kesinlikle okumalısınız. -
bilim, felsefe ve din mükemmel şekilde harmanlanmış kitapta. einstein gibi çok sevdiğim bir bilim adamıyla başlaması zaten atmosfere çabuk girmemi sağladı.
bilim kısmı gerçekten kitapta önemli çünkü bir çok fizik ve matematik teoreminden bahsediliyor ve hepsinin de bilimsel açıdan doğru olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.
din kısmına gelince bir kaç farklı dinden bahsediliyor. hem fikir sahibi olmak, hem de benzerlikleri görmek açısından çok faydalı olmuştu okuduğumda.
felsefe kısmına gelince ise, "tanrı dediğimiz şey ne" diye önce ben sorayım size... -
ısaac asimov'un the last question adlı hikayesini al. üzerine biraz fizik ve matematik bilgisi ekle. al sana tanrı'nın formülü. matematik ve fiziği bilal'e anlatır gibi anlattığı için düşük zekalı insanları etkileyebilecek bir kitap.
din felsefe ve bilimi yan yana getirip çorba yapmaya çalışmış. sonuç olarak ortaya bir kitap değil çorba çıkmış. zaman kaybı.