-
türkçe yazılan metinlerde, türk dil kurumu tarafından uzun çalışmalar sonucunda oluşturulmuş, uyulması gereken kurallar.
yazarın, okuyucuya anlatmak istedikleri, ne ölçüde kurallara uyduğu ile doğru orantılıdır. konuşma ve okuma, monoton, düz, vurgusuz, duraklamasız değildir. dikkat edildiğinde kelimelere anlam katmak, sesteki müzikal iniş çıkışlarla olur ki yazım kuralları da okuyucuya bu fonoteği yakalaması için yardım eder.
türk dil kurumu, kuralları 34 başlık altında toplayarak internet sayfasında kullanımımıza sunmuş; bize de okuyup uygulamak düşer. tdk
edit: yazıdaki yanlışlar youserlar tarafından geyik konusu yapılmadan düzeltilirse kurallara örnek teşkil eder.
edit:
@tin abutut uyardı: ilgi eki olduğu için ''seste ki'' değil, ''sesteki'', ''yazıda ki'' değil ''yazıdaki'' doğrudur.
@tin abutut : sonucunda olması olarak değiştirildi
edit:
@ hollywoodyolcusu : ''yazıda ki'' değil, '' yazıdaki'' olmalıdır.
youserların uyarıları ile imla düzeltildi. -
hollywood yolcusunun karısı dışında evli olduğum ikinci şeyin tdk olması münasebetiyle kesinlikle desteklediğim, savunduğum ve insanlara mütemadiyen uyarılarda bulunarak düzeltmeye çalıştığım kurallardır.
tdk ile herkesin evlenmesi gerektiğini düşünüyorum^:swh^, o halde varım dediğimdir. -
da, de ekinin yazılması; tdk tarafından ‘’bulunma durumu eki’’ ve bağlaç olması durumuna göre ayrılan türkçe yazım kuralı.
-
genel olarak gerekli bulduğum ve dikkat ettigim kurallardır. bir tek dilimiz kaldı, ona da sahip çıkalım. -
zarf fiil eklerinden sonra virgül konulmaz. -
çok küçük yaşlardan itibaren okulda öğretilen bir şey ama kimse umursamıyor. dahi anlamındaki -de ayrı yazılır. dahi kelimesinin anlamını mı bilmiyoruz anlamıyorum. çok basit bir kural halbuki. ama anlamı değiştiren bir şey. hele ki uzun bir cümleyse.
not: buradaki ilk klişe yorumumu da yaptım oh rahatladım valla. -
birçok kelimenin sonlarında bulunan -de ve -ki'nin yazımı, az çok kişinin ne kadar yazım kurallarını bildiğini ve önemsediğini gösterir nitelikte diye düşünüyorum. -
-her "şey" ayrı yazılır.
-gece gündüz demeden.
-apar topar gitti.
-birkaç çapulcu.
-güpegündüz.
-yapayalnız.
-hiçbir.
yukarıdakilere bakın, ayrı yazılanlar bitişik yazılınca yeni bir anlam ortaya çıkmıyor.
mesela "gece gündüz"ü birleştirip "gecegündüz" yapsak da bir şey değişmediği için ayrı yazıyoruz.
ama "yapa" ile "yalnız" bir araya gelince "çok yalnız" anlamı oluşuyor, bu yüzden bitişiktir. yapa kelimesi tek başına anlam ifade etmez, pekiştirme amaçlı kullanılır.
de/da
-ben de geldim.
-anahtar bende.
soru eki
-yazdın mı?
-yapıyor mu?
***çift tırnak***
-"haftaya geliyorum." (başkasının cümlesini aktarma)
-bana "latte" ısmarlayacağını söyledi. (kelimeyi vurgulama)
yanlış: "bana latte ısmarlayacağını" söyledi.
doğru: bana latte ısmarlayacağını söyledi.
diğer doğru: "sana latte ısmarlayacağım." dedi.
yanlış: bana "oraya geçen hafta" gittim dedi.
doğru: bana "oraya geçen hafta gittim." dedi.
yanlış: bana "oraya geçen hafta gittiğini" söyledi.
doğru: bana oraya geçen hafta gittiğini söyledi.
cümleyi birebir aktarmıyorsunuz, bu yüzden son örnekteki gibi cümlelerde tırnak kullanmayın.
***çift tırnak içinde tek tırnak***
alıntılanan cümlede de çift tırnak varsa tek tırnağa dönüşür.
-"haftaya gideceğimiz kafenin adı 'haydarın yeri'ymiş." dedi.
-"dün 'suç ve ceza'yı okudum." dedi.
***ki'lerin yazımı***
bağlaç hangisiydi, iyelik hangisiydi unutuyorsanız boşverin. aşağıdakilere bakın çözersiniz.
-gelsin ki,
-yazmadı ki,
-ama olmaz ki hacı,
ayrı;
-benimki (benim olan),
-onunki (onun olan),
-seninki (senin olan) bitişik yazılır.
çünkü,
sanki,
halbuki(hal bu ki) bitişik yazılır.
birkaç kelimede de bitişik yazılır:
-meğerki,
-mademki,
-oysaki.
bu üç kelime çoğu zaman yanlış yazılır. doğrusunu hatırlamıyorsanız da "-ki" ekini çıkarmanız kelimede anlamı değiştirmeyeceği için "meğer","madem","oysa" olarak yazabilirsiniz.
*** insanlar malmış gibi taneyle belirtilmez.***(anlatım bozukluğuna girse de yazmak istedim.)
-"üç tane insan" değil,
-"üç insan" denilir. karpuz saymıyorsunuz burada. tane ne lan?
aklıma geldikçe yazarım. üşenmedim hepsini telefondan yazdım lan!
edit: ve/veya diye bir bağlaç yok. kıçınızdan element uydurmayın. veya zaten ve'yi içerir.
"yada" değil "ya da."
edit 2: "ve de" diye bir bağlaç yok. "ve"dir o.
edit 3: "uyku uyumak" diye bir şey yok. "uyumak" diyeceksiniz. "uyku uyumak" ne lan?! "terlik uyumak", "rüya uyumak", "banyo uyumak" diye bir şey falan mı var da "uyku uyumak" diyorsunuz? "uyku uyumadı" değil "uyumadı" diyeceksiniz.
"soru sormak" da yok, "sormak"tır o.
(bir ara temize çekeceğim bu yazıyı)
*
ünlem işareti ve soru işaretinin sonuna üç nokta eklenmez; iki nokta eklenir.
"!..." değil "!..", "?..." değil "?.." olarak yazılır. -
türkçede kurum ve kuruluş adlarına getirilen çekim ekleri ayrılmaz.
bu kural en az elli yıldır böyle.