dunya petrol sektorune yon vermis sirketlerden biridir, ama tpao'dan/tpic'ten filan bahsetmiyorum tabi, maalesef onlarin bi etkisi yok.

turkish petroleum company deyince petrol sektorunun tarihi hakkinda biraz fikri olan herkesin aklina taa osmanli zamaninda kurulmus olan bu sirket gelir. daniel yergin devasa eseri the prize'de ustune koskoca bi bolum ayrilmistir, artik oyle dusunun.

peki nedir bu hic bilmedigimiz turkish petroleum company? 1912 yilinda, ortaklari 25% deutsche bank + %25 kalust sarkis gülbenkyan + %50 national bank of turkey olmak uzere kurulan bu sirketin aslinda turklukle zerre alakasi yoktur, hatta bilakis turklerin aleyhine calsimis, mezopotamyadaki petrolun somurulmesine hizmet etmistir. (national bank of turkey'i de turk sansiysaniz cok safsiniz, %100 ingilizlerin sirketidir, dusunun artik duzeni...)

osmanlinin son zamanlarindaki beceriksizliginin ve elindeki zenginlikleri carcur edisinin bi ornegidir ayrica, cunku 1914 yilinda, o zamanin sadrazami bu sirkete irak'taki tum petrollerin cikartilma hakkini bahsetmistir.

dolayisiyla bu sirketin onemi de burada ortaya cikar. 1. dunya savasinin maglubu olan almanlarin hissesi yerine once fransizlar dahil edilir, daha sonra amerikalilar isin icine girer (standard oil of new jersey, yani bugunku adiyla exxon'un basini cektigi bi grup), ve once kerkuk'te sonra musul'da devasa petrol rezervleri bulunur... sonrasi da zaten malumumuz, bu elemanlar bi daha oturur sinirlari tekrar cizerler, ve tum rezervleri paylasirlar.

1929 yilinda, ortadogunun bolusumu tamamlandiktan ve her ulkeye bir kukla kral atandiktan sonra, sirketin ismi iraq petroleum company olarak degistirilmistir.