Kimdir?
milan kundera, çek-fransız asıllı yazar. kundera, 1 nisan 1929'da çekoslovakya'nın brno şehrinde doğmuştur. 15 kitap yazmış, sayısız ödül almış, yazarlık mesleği yanında uzun yıllar müzik ve sinemayla profesyonel olarak uğraşmıştır. yaşamını paris'te, eşiyle birlikte sürdürmektedir.
yaşamı
1929 yılında, orta halli kundera ailesinin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. babası ludvík kundera (1891-1971), 1948-1961 yılları arasında brno müzik akademisi müdürlüğü yapmış olan, ünlü müzikolojist ve piyanist leoš janáček'in öğrencisiydi. ilk piyano derslerini babasından aldı ve ilerleyen yıllarda kendisi de müzikoloji üzerine çalışmalar yaptı.
lise eğitimini 1948 yılında brünn'de bitirdikten sonra, charles üniversitesi güzel sanatlar fakültesi'nde, edebiyat ve estetik üzerine eğitim gördü. iki dönem sonra film akademisi'ne geçti ve yönetmenlik konusunda ilk makalelerini yazdı fakat daha sonra çalışmalarını politik baskı yüzünden durdurmak zorunda kaldı.
ii. dünya savaşı'nın sonunda komünist parti'ye üye oldu. ancak 1948'in şubat ayında partiden çıkarıldı. 1950 yılında da bir diğer çek yazar jan trefulka komünist parti'ye karşı faaliyetlerde bulunmaktan, partiden uzaklaştırıldı. trefulka o günlerde gerçekleşen olayları 1962 yılında yazdığı pršelo jim štěstí (onlardan yükselen mutluluk) romanında anlattı. kundera'ysa o günlerde başına gelenleri bir şaka olarak görmüş olacak ki, partiden çıkarılma sürecinde başına gelenleri anlattığı kitabının ismini žert (şaka) koydu. 1956 yılında komünist parti'ye tekrar giren milan kundera, 1976 yılında ikinci kez, václav havel gibi ünlü yazarlar ve sanatçılarla birlikte partiden ihraç edildi.
1968'deki rus istilasından sonra, prag müzik ve sanatlar akademisindeki görevinden uzaklaştırılan kundera, politik baskılara dayanamayarak fransa'ya göç etti ve 1981 yılında fransa vatandaşı oldu. 1979 yılında yazdığı "gülüşün ve unutuşun" kitabının yayınlanmasının ardından çekoslovak hükümeti kundera'yı vatandaşlıktan çıkardı.
1980 yılında gabriel garcia marquez'in aldığı commonwealth ödülü'nü, 1981 yılında tennessee williams'la paylaştı. en bilinen romanı varolmanın dayanılmaz hafifliği 1988 yılındaphilip kaufman tarafından sinemaya uyarlandı. 1983 yılında michigan üniversitesi tarafından fahri doktora unvanı verilen kundera 1985 yılında da kudüs ödülü'ne layık görüldü.
çağımızın en başarılı düşünsel roman yazarı ve varoluşçuların sonuncusu olarak nitelendirilen kundera'nın son kitabı "bir buluşma" 2009 yılında yayınlanıp 2010 yılında ise türkçeye çevrilmiştir.
ödülleri
medicis ödülü (yaşam başka yerde) mondello ödülü (jacques ile efendisi) commonwealth ödülü europa literatura ödülü kudüs ödülü
-
şimdi, bilirsiniz, müsyö kunderanin ilk romani, žert, türkçe meali şakadir. roman, kunderanin bir dönem flörtleştiştiği komünizmi majör konuma alarak, ironi duygusundan yoksun sosyalistleri hedef alir. ideoloji şaka sevmez, parti gülüşü aptalca bulur ve lüdvik kafasi hafif karişik devrimci kimliğinden uzaklaştirilir.
ne ilginçtir ki, roman bohemyada basildiktan kisa süre sonra, sansür kurumu tarafindan yasaklanir. kundera ayni romanin kahramani lüdvik gibi hedef kişi haline getirilir. lekelenir, işsiz kalir, anavatani bohemyanin kayitsiz şartsiz ruslara teslim olduğu yillarda, çaresizce, üçüncü dereceli çek gazetelerinin burç köşelerine kaderler uydurmaya başlar. ve der ki, koskoca haşek köpek saticiliği yaptiğinda utanmazken, ben neden çekineceğim. evet, zaman zamani kovaladikca kundera takma isimlerle, başkalari için piyesler yazar, bir şekilde kaybedilmiş ve "mutlu" ülkesini terk etmenin planlarini kurar.
ve tesadüfen mi, yoksa tanrinin ilahi gülümsemesinden fişkiran kader mi, bilinmez, roman el altindan fransaya götürülür ve aragon romani okuduktan derhal sonra fransada bastirir. kundera bu vesileyle o lirik ülkesini terk eder. yillar sonra žert için yazdiği önsözde, bundan, aragonun jestinden iftihar ve gururla bahseder. şans der adina. kaderimin rotasini yazarliğim değil, şans değiştirdi.
kundera ifade eder ki, roman (ki bu roman sözcüğüne bayilir) yazarinin yerine konuşmalidir. roman yazmaya devam eder böylelikle.
pragi arka fon olarak müthiş kullanir. özellikle zivot ze jinde, türkçe meali yaşam başka yerde diye çevrilen harikulade kitapta. şair jaromil doğar kafkanin kentinde. büyür, şiir yazar, her şair gibi devrimci olur, aşki tadar, cinselliği yaşar ve ölür. apollonun küllerinden doğan şairdir jaromil ve yüzyillik hafizam beni yaniltmiyorsa, bu roman kunderanin çekçeye elvedasidir.
romanlarinda nostalji, ölüm, aşk, ölümsüzlük, arzu gibi soyut kavram ve duygular ön plana çikar. amma ve lakin yazdiği roman denemelerini, romanlarindan bir kaç gömlek fazla sever ve sayarim. özellikle saptirilmiş vasiyetler ile perde"nin yeri ayridir. ufkumu geliştirmiş, kafkayi farkli gözle okutmuş, bacha karşi içimdeki sevgiyi ebedileştirmiştir. en sevdiği roman, chaderlos de laclosun tehlikeli ilişkileridir. gargantua ve pantagruel de en az birincisi kadar sevilmektedir.
tamina, agnes, irene ve sabina gibi harikulade kadinlari sevdirmiştir bana. hepsinde eski aşklarimi aramişimdir ve hepsi ne tesadüfse o kadinlari hatirlatmişlardir.
bugünlerde 87 yaşinda, pariste hayatinin son yillarini yaşamaktadir. özlüyorum onu. özledikce de, romanlarina sariliyorum.
ve lütfen bir roman daha, sonra ölüme kavuşabilirsin. -
denemeleri ve eleştiri yazıları da romanları kadar harikadır. kundera kuramlar dünyasını sevmez. onun için her roman, romancının sanatına dair ipuçlarıyla doludur. her büyük romancı kendi kuramını kendi romanı aracılığıyla oluşturur. yani hariçten konuşmaya pek de gerek yoktur. bir de roman ancak romanın anlatabileceği şeyleri anlatsın der. insan varoluşunu kurcalayan romanları roman olarak görür. kafka'yı, musil'i ve husserl'i de çok sever.