öncelikle (bkz: ygs'ye gireceklere tavsiyeler)

tarih gibi bu da , bi' kaç kavram bilmek gerekiyor.

1)hava küre(atmosfer), taş küre(litosfer), su küre(hidrosfer), canlılar küresi(biyosfer).

2)coğrafya’nın ilkeleri: dağılım ilkesi, bağlantı ilkesi, nedensellik ilkesi.

3)fiziki coğrafyanın bölümleri: jeomorfoloji(yer şekilleri), hidrografya(sular bilimi), klimatoloji(iklim bilimi), biyocoğrafya(canlılar bilimi)

4)harita çizimlerinde uyulması gerek üç temel unsur vardır: kuş bakışı olması, yuvarlak bir düzleme aktarmak, belli oranda küçültmek.

5)bozulmalar ekvatordan kutuplara gidildikçe artar.

6)projeksiyon çeşitleri: silindir, düzlem, konik.

7)kesir ölçeklerde, ölçek ile ölçek paydası arasında ters orantı vardır. ölçek paydası küçüldükçe ölçek büyür.

8)çizgi ölçeğin en önemli faydası, haritalar büyütülüp küçültüldüğü zaman, çizgi ölçeğin de o oranda büyüyüp, küçülmesidir.

9)ölçeksiz çizimlere kroki denir.

10)büyük ölçekli haritalarda payda küçük, dar alan gösterilir, küçültme oranı az, bozulma oranı az, ayrıntıyı gösterme güçleri fazla, düzlemde daha çok yer kaplarlar.
küçük ölçekli haritalarda payda büyük, geniş alan gösterilir, küçültme oranı fazla, bozulma oranı fazla, ayrıntıyı gösterme güçleri az, düzlemde daha az yer kaplarlar.

11)haritada bulunması gereken bilgiler: çizim amacına uygun başlık, çizimde kullanılan ölçeğin çizgi ya da kesir şeklinde gösterilmesi, yön oku, harita işaretleri(lejant), coğrafi koordinatlar.

12)harita çeşitlerinin hepsinden yararlanarak uzaklık bulunabilir, alan hesaplanabilir, konum belirlenebilir veya yön tayini yapılabilir. profil ise yalnızca fiziki haritalar ile topoğrafya haritalarından çıkarılabilir.

13)kıyı çizgisinden 200 metre derinliğe kadar olan sahaya şelf alanı(kıta sahanlığı) denir. eş yükselti eğrilerinin sık geçtiği deniz kıyılarında şelf alanı dar, seyrek geçtiği kıyılarda şelf alanı geniştir. başka bir ifade ile yükseltisi az kıyılarda deniz sığ, yükseltisi fazla kıyılarda deniz derindir.

14)23 27 kuzeyden geçen daireye yengeç, 23 27 güneyden geçen daireye oğlak dönencesi denir.

15)66 33 kuzeyden geçen daireye kuzey kutup dairesi, 66 33 güneyden geçen daireye güney kutup dairesi denir.

16)yerin şekli ve boyutunun sonuçları: 1- ekvatordan kutuplara doğru güneş ışınlarının yer yüzüne düşme açısı küçülür. buna bağlı olarak, ekvatordan kutuplara doğru sıcaklık değerleri düşer. 2- ekvatordan kutuplara doğru, paralel boyları ile meridyenler arasındaki uzaklık azalır. 3- dünyanın kendi etrafındaki dönüş hızı, ekvatordan kutuplara doğru azalır. 4-kutuplarda yer çekiminin fazla olması.

17)türkiye 36 42 kuzey paralelleri ile 26 45 doğu meridyenleri arasında yer alır.

18)enlemin etkileri: 1-güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı, 2-sıcaklığın dağılışı, 3-güneşin doğma ve batma süreleri, 4-gece ile gündüz arasındaki zaman farkını, 5-dünyanın çizgisel hızını ve yer çekimini, 6-cisimlerin gölge uzunluklarını, 7-iklim ve bitki örtüsü özelliklerini, 8-deniz suyu sıcaklığı ile tuzluluk oranlarını, 9-kalıcı kar alt sınırını, 10-toprak çeşitlerini, 11-akarsu rejimlerini, 12-dış kuvvetlerin etki bölgelerini, 13-haritadaki bozulma oranı, 14-nüfusun dağılışı ve yer şekilleri, 15-konup tipleri, 16-hayvanların dağılışı, 17-tarım ürünlerinin çeşitliliği, 18-tarımsal faaliyetlerin sınırını etkiler.
not: dünya yüzeyinde ekvatordan kutuplara doğru veya kuzey güney yönünde değişen durumların büyük bir kısmı enlem ile açıklanır.

19)ekvator üzerinde, birbirine komşu iki meridyen arası uzaklık 111 kmdir. kutuplara gidildikçe azalır.

20)iki meridyen arası yerel saat farkı 4dakikadır.

21)aynı meridyen üzerinde bulunan bütün yerlerin öğle vakitleri aynı anda olur ve yerel saatleri birbirine eşittir. ancak, aynı meridyen üzerindeki yerlerin 21 mart ve 23 eylül günleri dışında güneşin doğma ve batma saatleri farklıdır.

22)türkiye, kış döneminde 30 doğu meridyenindeki izmit’in yerel saatini, yaz döneminde ise 45 doğu meridyenindeki iğdır’ın saatini ulusal saat olarak kullanmaktadır.

23)tarih değiştirme çizgisi: 180 doğu ile 180 batı meridyeni aynı meridyendir ve başlangıç meridyeninin karşıtıdır. başlangıç meridyeni ile 180 doğu ve 180 batı meridyenleri arasında 12şer saat zaman farkı vardır. başka bir ifade ile 180 meridyeninin doğusu ile batısı arasındaki 24 saatlik(1günlük) zaman farkı var demektir.

24)dünya batıdan doğuya doğru döner.

25)21 mart ve 23 eylül tarihlerinde dünyanın her yerinde gece ve gündüz süresi eşit olur.

26)yer’in kendi ekseni çevresinde dönmesinin sonuçları: 1-gece gündüz birbirini takip eder. 2-güneş ışınlarının günlük geliş açısı değişir. 3-günlük sıcaklık farkları oluşur ve bunun sonucunda fiziksel ufalanma, günlük basınç farkları ve meltem rüzgarları meydana gelir. 4- merkezkaç(savrulma) kuvveti meydana gelir ve bunun sonucunda sürekli rüzgarların, okyanus akıntılarının yönlerinde sapmalar görülür.

27)dünyanın güneşe en yakın olduğu döneme günberi, en uzak olduğu döneme günöte denir.

28)-21 mart: güneş ışınları ekvatora dik gelir. gece gündüz süreleri eşitlenir. kykde ilkbahar başlarken, gykde sonbahar başlar. bu tarih kuzey kutbu’nda altı aylık gündüzü, güney kutbunda altı aylık gecenin başlangıcıdır. bu tarihten itibaren kykde gündüzler gecelerden uzun gykde geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar. -21 haziran: güneş ışınları yengeç dönencesine dik gelir. kykde yaz başlar. gykde kış başlar. 21 haziranda kyk de en uzun gündüz en kısa gece yaşanır. gykde en kısa gündüz en uzun gece yaşanır. -23 eylül: güneş ışınları ekvatora dik gelir. gece gündüz süreleri eşitlenir. kykde sonbahar gykde ilkbahar başlangıcıdır. bu tarihen itibaren kykde geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar. gykde gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar. ayrıca bu tarih kuzey kutbunda altı aylık gecenin güney kutbunda altı aylık gündüzün başlangıcıdır. -21 aralık: güneş ışınları oğlak dönencesine dik gelir. gykde yaz kykde kış başlar. 21 aralıkta gykde en uzun gündüz, en kısa gece yaşanır. kykde ise en kısa gündüz en uzun gece yaşanır.

29) yer’in güneş çevresinde dönüşünün sonuçları: 1-mevsimler meydana gelir. 2-güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir. 3-mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir. 4-muson rüzgarları oluşur. 5-gün ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez dönenceler arasına iki kez dik düşer. 6-güneşin ufuk üzerinde doğduğu yer ve saat ile güneşin ufukta battığı yer ve saat değişir. 7-yıl içinde cisimlerin gölge boyları değişir ve güneş ışınlarının yere düşme açışı küçüldükçe gölge boyu uzar. 8- gece gündüz uzunlukları değişir. 9-aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir. 9-kara ve denizlerde sıcaklık farkları meydana gelir.

30)iklimi etkileyenler: sıcaklık, basınç, rüzgar, nemlilik ve yağış.

31)yansıyan ışınlara albedo denir.

32)gökyüzünün mavi görünmesini sağlanmasına difüzyon denir.

33)yeryüzüne yakın kısımlarda hava soğuk, üst kısımlarda hava sıcak olur. bu olaya sıcaklık terlemesi denir. hava kirliliği oluşturur.

34)güneşe bakan yamaçlar güneşe bakmayan yamaçlara göre: 1-güneş ışınlarını daha dik açıyla alırlar. 2-güneşlenme süresi daha uzundur. 3- sıcaklık daha fazladır. 4-orman sınırı daha yüksektir. 5- kalıcı kar daha yükseklerde yer alır. 6-buharlaşma daha fazladır. 7- tarım ürünlerinin su ihtiyacı daha fazla olur. 8- aynı tür bitkilerde olgunlaşma süresi daha kısadır.

35)her iki yüzeye de eşit miktarda enerji gelmesine rağmen, güneş ışınları denizlerde daha kalın bir tabakayı ısıttığı için, denizler daha az ve geç ısınır. buna karşılık, güneş ışınları karalarda daha ince bir tabakayı ısıttığı için karalar daha çok ve hızlı ısınır. kara ve denizlerin ısınma özelliklerine bağlı olarak sıcaklık yazın karalarda çok yükselir, kışın da çok düşer. günlük yıllık sıcaklık farkları çok fazladır. deniz etkisinde kalan yerlerde ise aşırı ısınma ve soğuma görülmez. günlük ve yıllık sıcaklık farkları azdır.

36) basınç; yer çekimi ile doğru, yükselti ile ters, termik etkenler(sıcaklık) ile ters, dinamik etkenler ile doğru orantılıdır.

37)1013 milibardan üstü yüksek altı alçak basınçtır.

38)isınan hava yükselir yere yaptığı basınç azalır. tab. soğuyan hava alçalır yere yaptığı basınç artar. tyb.

39)yüksek basınç alçalıcı hareket yapar. merkezden dışa hareket eder. >1013
alçak basınç yükselici hareket yapar. merkeze doğru hareket eder. <1013

40)orojenez:dağ epirojenez:kıta oluşumu.

41)bağıl nem = mutlaknem x 100 / doyma miktarı