-
- okudum
- okuyorum
- okumak istiyorum
-
youreads puanı (8.60)
"firdevsi'nin eski iran efsaneleri üzerine kurulu manzum destanıdır. iran edebiyatının en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilir. 977 ila 1010 arasında yazılmıştır. 60.000 beyit civarında hacme sahiptir. tek şair tarafından yazılan en uzun epik şiirlerdendir
šāhnāmeh ya da şéhname, tarih öncesi zamanlardan başlayıp sasani imparatorluğu sonuna dek tüm eski iran krallarını inceler. bunlar; keyûmers (orta farsça:kayômart), hōşeng, tahmûrâs, cemşid, zahhak, feridūn, menûçehr, key kubad, key kâvus, key hüsrev, bahman, dārā (iii. darius), iskandar (büyük iskender), i. ardeşir, i. şapur, i. hürmüz, v. behram, i. hüsrev, iii. yezdigirt gibi krallar, ana tema zabulistan prensi efsanevi kahramanı rostam (rüstem), esfandiār (goštāsp'ın oğlu) ve afrāsiab gibi kahramanları ve suçluları içerir.
iranlıların turanlılarla olan mücadeleleri iranlı hissiyatı ile yazılmıştır. türkler'in iran'a göçleri ve hâkim olmaları sonrasında iranlıları (farslar) onore etmek için gazneli mahmud'un teşviki ile kendisi de bir iranlı olan tuslu firdevs tarafından kaleme alınmıştır. eserde geçen olaylar çoğunlukla iranlı yunus ile turan kralı efrasiyab arasındaki epik çekişmeler şeklindedir. şeytani güçleri olan turan kralı efrasiyab aslında gerçek bir tarihi kişilik olan alper tunga'dır.
rivayete göre, gazneli , sarayında firdevsî’ye tarihî, efsanevî birçok resimlerle; av ve savaş silahlarıyla süslenmiş mükemmel bir mekân tahsis etmiştir. firdevsî bunlardan esinlenmiş, özellikle ıssız bağlarda, zümrüt kırlarda gezerek; çimler ve serviler altında oturarak; suların çağıltısını, bülbüllerin ötüşünü dinleyerek bu destanı kaleme almıştır. edebiyat ve tarih yetkeleri tarafından destan olarak nitelendirilen şehnâme’nin içeriğinde masalımsı bir hava da sezilir. bununla birlikte şehnâme’de mitolojik unsurlar da bir hayli fazladır. hemen hemen her milletin edebiyatında o milletin tarihiyle ilgili bilgiler veren anlatılar mevcuttur. sözgelimi; türk milleti; oğuz kağan, türeyiş ve göç destanı gibi, olayları kesin olarak bilinmeyen zamanlarda meydana gelmiş birçok anlatıya sahiptir. sümerlere ait gılgamış, ruslara ait igor, britanyalılara ait kral arthur, finlere ait kalevala, hintlere ait ramayana, antik yunanlara ait iliada ve odysseia destanları buna dair başlıca örneklerdir."
-
meşhurdur efendim, gazneli bu esere karşılık firdevsi'ye 60 bin altın vereceğini söylemiştir fakat yanındakiler gazneli'yi kışkırtmış -hükümdarım bu firdevsi zerdüşt minvalinde- ve altın olmuş sana gümüş, nihayetinde firdevsi elbet şair adam altında kalmamıştır, söz konusu 60 binin üçte birini ödülü kendisine geldiğinde içinde bulunduğu hamamın sahibine, üçte birini hamamda bulunanlara üçte birini de yoksula-halka dağıtmıştır. bir başka rivayette de halk yerine kendisine ödülü getirene verir, bir başkasında hamamdakiler aradan çıkar halka verilir vesaire. -
edebi anlamda zengin,fakat gerçekçilik anlamında zayıf ve taraflı bir eser.asıl ilginç olan ise,eserde horasan'ın ötesindeki tüm diyarlar turan olarak adlandırılır ve türkler ile ilişkili anlatılırken,türk karşıtı zihniyetlerin göktürkler'den önceki her orta asya halkını irani veya hint-avrupalı tanımlaması. -
iran şairi firdevsî'nin onuncu yüzyılın sonlarında yazdığı iran'ın mitolojik tarihini de anlatan altmış bin beyitlik büyük mesnevi.