20 temmuz 2016 olağanüstü hal ilanı

lord of the nicksin de surada bahsettigi gibi, turkiye'de ilan edilen ohal ile fransa'da ilan edilen ohal karsilastirmasini yapan cok var. bu noktada ufak bir aciklama gecmek istiyorum.
13 kasim 2015 paris'te yasanan teror saldirisi sonrasi fransiz hukumeti ohal karari almis. almis diyorum, cunku fransa'da yasayan ben bile farkinda degildim, cunku hayatimizda hicbir degisiklik olmamis, binlerce tutuklama vs olmamisti.
14 temmuz 2016 nice kamyon saldirisindan sonra da bugun fransa ohal'i 6 ay daha uzatmaya karar verdi (iste bu noktada "aa zaten ohal'deymisiz" dedik).
turkiye'de ohal kanunlari yukaridaki ve ohal basligindaki yorumlarda zaten gayet net aciklanmis.
gelelim fransa'daki ohal kanunlarina. bu yorumu yazmadan once konu hakkinda biraz arastirma yaptim, asagida kaynaklari da bulabilir, inceleyebilirsiniz. ancak hatirlatirim ki ben bir hukukcu degilim, hatalarim olduysa affola.
fransa'da uygulanan ohal, "burokratik islemler uzerinde etkisi olan kurallarin duzenlenmesini icerir" demis wikipedia.
genel tanimiyla, fransa'da ohal ile ornegin, silah kullanimi ve trafik kisitlanabilir, ev baskini ile gozaltina almalar, mekan kapatmalar yapilabilir, gosteri yasagi getirilebilir ve gece ya da gunduz arama yapilabilir. ha tum bunlar Kasim 2015'ten beri uygulandi mi, az miktarda evet. ozellikle zaten takip edilen 'henuz aktif harekete gecmemis' teroristleri yakalamak icin calismalar yapildi ama bunlar da bireysel ozgurluklere dokunmadan yapildi.
ohal'in de cesitleri var. savas durumu mu var yoksa terorizm mi, buna bagli. bugun uygulanan ohal terorizm kaynakli oldugundan kosullari soyle;
*gozalti suresinin 120 saate cikartilmasi ve herhangi bir yerde herhangi bir yerde ust, arac, ev aramasi yapilabilmesi (hakim karariyla),
*2016 yilinda, son yasanan terorist olaylar sonrasi, idari gozalti suresi bir seferde 4 saat uzatilabiliyor.
* Vigipirate planinin uygulanmasi (1995'teki teror olaylarindan beri uygulaniyor). yani devletin terore karsi yuksek seviye alarma gecmesi. vigipirate, vigilance ve pirate kelimelerinin birlestirilmesinden olusmus bir kelime. vigilance fransizcada uyaniklik/tetiklik anlamina gelir. yani devletin uyaniklik, tetikte olma halini tanimlamak icin kullanilabilir. pirate da ingilizcedeki gibi korsan anlamina gelir. burada kullanim anlami devlet baskanina verilen yetkilerden kaynakli (sorgusuz, sualsiz gozaltina alabilmesi nedeniyle korsan yetkileri denilebilir). pirate kelimesi de vigipirate oncesi planlardan geliyor. fransa'da daha once uygulanmis ohal planlari; Pirate-Ext, Piratair-Intrusair, Pirate-mer, Piranet ve Métropirate'tir.
*Sentinelle operasyonu, hassas bolgelere (havaalanlari, tren istasyonlari, devlet binalari vs) askeri takviyeler yapmak. zaten 2015 ocak'ta charlie hebdo olayindan beri halihazirda uygulamada. ki oncesinde de her garda surekli makinali tufekli askerler vardi zaten.
*gumruk kontrollerinin artirilmasi, ozellikle COP2164 etkinligi icin 13 Kasim - 13 Aralik 2015 tarihleri arasinda alinan bir onlemdi. bildiginiz gibi Fransa dort bir yaninda birlik komsulariyla kontrolsuz gecis sistemiyle bagli, ohal yokken tabi. ohal ile beraber, ornegin artik almanya'ya trenle gectiginizde de trende pasaportunuz ya da avrupa birligi uyesi ulke kimliginize bakiliyor. daha once yoktu boyle bir uygulama. avrupa birligi uyesi herhangi bir ulkeye girdikten sonra artik kontrolden gecmiyordunuz (ingiltere haric).
*guvenlik guclerinin mesai harici de silah tasiyabilmesi. bakin bu ilginc iste. yine birkac ay once iki polis memuru kari-koca fransa'da is saatleri disinda, sivil durumda, evlerinin onunde oldurulduler. yine bir terorist saldiriydi. o donemde de bu maddenin uygulanmasi gerektigi konusulmustu, ohal ile uygulamaya alinmis oldu. uygulamasi riskler icerse de fransa gibi demokratik adil bir ulkede cok da tehlikeli bir uygulama degil.
*2015 yilinda yayinlanan istihbarat kanununun ve 2016 yilinda yayinlanan ceza muhakemeleri usulunun yasal cercevelerinin guclendirilmesi (bu ayri bir konunun yazisi olacak kadar detayli ve hukuki oldugundan beni asar, girmiyorum).
ohal'in 13 Kasim 2015'ten beri fransa'da uygulanmasina baktigimizda;
* 168 idari arama (15-16 Kasim 2015)
* 128 baskin (16-17 Kasim 2015 gecesi)
* 118 baskin (17-18 kasim 2015 gecesi)
* 18-19 kasim 2015 gecesi; 182 aramada, 20 tutuklama, 17 gozalti yapildi ve 76 silah ele gecirildi.
ve ohal'in basindan beri toplamda; 793 arama, 107 tutuklama, 90 gozalti yapilmis ve 174 silah (18'i askeri olmak uzere), 64 uyusturucu ve 250bin euro para ele gecirilmis ve 164 ev hapsi cezasi verilmis.
Tabi bu rakamlar Turkiye'de daha yuksek olacaktir, o ayri. Ayrica fransa'da iktidar ile muhalifler arasi herhangi bir guc savasi da olmadigindan, iktidar bu bahaneyle muhaliflerini iceri tikma girisiminde bulunmuyor, istese de bulunamaz zaten, sistem oturmus, kendini koruyor zaten.
gordugunuz gibi fransa'da ohal durumunda basin ozgurlugunu engelleyecek hicbir madde yok, ya da kisisel hak ve ozgurlukleri engelleyecek riskli, istendigi gibi uygulanabilir maddeler de yok. bu durumda yorumu size birakiyorum. ohal fransa'da mi turkiye'de mi daha tehlikeli?

kaynaklar:
https://fr.wikipedia.org/wiki/Op%C3%A9ration_Sentinelle
https://fr.wikipedia.org/wiki/Plan_Vigipirate
https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89tat_d%27urgence_en_France
http://www.francetvinfo.fr/faits-divers/terrorisme/attaques-du-13-novembre-a-paris/etat-d-urgence-en-france/la-prolongation-de-l-etat-d-urgence-jusqu-a-fin-janvier-2017-est-definitivement-adoptee_1557169.html
http://www.vie-publique.fr/actualite/faq-citoyens/etat-urgence-regime-exception/#art12727