bedevi ve medeni olmak üzere ikiye ayrılan kültür. üzerinde en belirleyici denklem şüphe yok ki islam dinidir. islam dini ile şekillenmiş, değişmiş, dönüşmüş ve islamı kabul eden milletlerin de etkilendiği kültür olmuştur. türk, acem ve kürtlerin, coğrafi yakınlık ve tarihin getirisi olan siyasi ilişkiler, bir çok arap adetini "din" diye görmeye ve ona imân esası olarak teslimiyet gösterilmiş, kutsama boyutuna getirilmiştir. sakal, cübbe, cellabiye, gibi ve sair kılık kıyafet bölge insanına has bir giyim kuşam ölçüsü iken, -bilhassa türkiye müslümanları ve dine düz mantık ile bakan kitle- bunu din ve imân ölçüsü olarak kabul etmiştir.

yeryüzüne "islam" diye yayılmış olan bu kültür, arap adet ve gelenek göreneklerinin kutsanmasına neden olmuş, müslüman profili giyim kuşam ve bir takım objelerle lanse edilmiş ve bu kabul görmüştür. 

toplumumuzda arap harflerine olan kudsiyet, mistik bir teslimiyet içine girmiş ve arap lisanının yeksenak bir ilahi muştu olarak benimsenmiştir. oysa ki bu dil ve kültür hayata dair ne varsa içinde mahfuz eder. 

islam bir arap dini ve geleneği de müslüman toplumuna münhasır değildir.

bu arada neden din kanalı yok merak etmedim değil. panik yok, din bir uç değil kültürün harman olduğu bir realitedir. hinduizm, budizm, brahmanizm, hıristiyanlık, musevilik, yehovacılık ve şair dinler kültürel bir zenginlik de. tamam uç bir konu ama içinde pekâlâ kültürü de ihtiva ediyor.