Kimdir?
epikuros (kısaca epikür) (d. mö 341 sisam - ö. mö 270), helenistik felsefenin en önemli düşünürlerinden birisidir. ahlak felsefesine yönelmiş ve bu alanda etkinlik göstermiştir.
aristoteles'in ölümündden sonra gelişen epikürcü okulu mö 306 yılında kurmuştur. okul geniş bir bahçede kurulduğu için takipçilerine ''bahçe filozofları'' adı verilmiştir. okulun kapıları herkese açıktır. öğrenciler dostluk içinde, sakin, gösterişsiz bir hayat yaşamışlardır
epikür, demokritosçu filozoflardan dersler almış ve özellikle onların atomcu teorilerinden etkilenmiştir. öte yandan septiklerden şüpheciliği öğrenmiş, özellikle pirron'un şüpheciliğinden etkilenmiştir.
epiküros neredeyse 4. yüzyıla kadar etkili olmuş bir filozoftur. bu kadar uzun süre etkisi kaybetmeyen başka bir filozof tarihte görülmemiştir.
-
epiküros bir ahlak felsefesi geliştirmiş ve felsefenin amacını da insanın mutluluğa(eudaimonia) giden yolunu araştırmak olarak görmüştür. ona göre insan doğası itibariyle acıdan, kaygıdan kaçar ve ulaşmak istediği mutluluk ve hazdır. ancak epiküros haz ve mutluluğu hedonistler gibi zevk, eğlence ve neşeye bağlamamış, insanın beden sağlığına ve ataraksiyasına(ruh dinginliği) ulaşması ile gerçekleşeceğini söylemiştir.
zevk ve eğlence gibi hoş deneyimlerimizi unuttuğumuz için sürekli zevk peşinde koştuğumuzu söylemiş,eğer deneyimlerimizi hatırlarsak, onlardan yararlanırsak tekrar tekrar aynı şeyleri yaşama, yaşamak için uğraşma ihtiyacımızın kalmayacağını söylemiştir. aynı zamanda kendisi de tavsiyesine uymuş, ölüm döşeğinde çektiği büyük acılara rağmen öğrenciler ve arkadaşlarıyla yaptığı hoş sohbetleri hatırlayarak acıları hafifletmeyi başarmıştır.
epiküros'a göre insan acısının temeldeki nedeni ''her zaman ve her yerde var olan ölüm korkusu''dur. kaçınılmaz sonumuz olan ölümün, insanın bu dünyada zevk almasını engellediğini ve zevklerine müdahale ettiğini söylemekteydi. hiçbir etkinliğimiz edebi hayat özlemimizi dindirmeye, onu doyurmaya yaramıyordu ve aşırı olan şeylerin - dindarlık, zenginlik, güç - ebediliğin sahte bir modeli olduğunu belirtmişti.
ölüm anksiyetesini(korku, kaygı) hafifletmek için kendisinin uyguladığı ve öğrencilerine uygulattığı pek çok sav bulunmaktadır. savların arasındaki en temel üç sav ; ruhun ölümlülüğü, ölümün nihai hiçliği ve simetri savı.
ruhun ölümlülüğü : epiküros ruhun ölümlü olduğunu ve bedenle birlikte yok olduğunu söyler. ona göre canlıların ruhu atomların arasında bulunan küçük parçacıklardır. eğer biz ölümlüysek ve ruhta yaşamaya devam etmiyorsa ölümden sonraki hayattan korkmamıza gerek olmadığını söyler. çünkü ölüm sonucunda bilinç de ortadan kalkacak ve yitirilen hayat veya pişmanlıklar için insan üzülemeyecektir.
dipnot : epiküros tanrıları inkar etmiyordu ama onların insan hayatından habersiz olduklarını ve yalnızca ulaşmaya çalışmamız gereken huzur ve mutluluk için model olduklarını iddia ediyordu.
ölümün nihai hiçliği : ölüm sonucunda ruhun da beden ile birlikte dağıldığını söyler ve dağılan şeyin algılanamayacağını ve algılanamadığı için ''hiç'' olduğunu belirtir. bu konu hakkında en meşhur sözüde '' benim olduğum yerde ölüm yok ; ölümün olduğu yerde ben yokum.''dur. kısacası ölü durumunda iken öldüğümüzü bilemeyeceğimiz için korkmamıza gerek yoktur.
simetri savı : epiküros hiç dikkat etmediğimiz bir noktaya değinmiş ; ölümden sonra var olmama durumumuzun doğumdan önceki durumumuzla aynı olduğunu savunmuştur. insanın doğumdan önceki yaşadığı karanlık için hiç korkmadığını, düşünmediğini hatırlatarak ölümden sonraki için de aynı şekilde endişelenmemesini veya endişesini azaltmayı amaçlamıştır. -
m.ö 341-271 yılları arasında yaşamış ve helenistik felsefenin ikinci büyük ekolüne sebep olmuş düşünür.
bir yandan demokritos'un atomcu düşüncesini yeniden canlandırırken diğer yandan teoriden ziyade pratik mevzulara eğilmektedir.
ahlaki tartışmalar kendisinin felsefi ekolünün belkemiği sayılır.
derslerini atina civarında bir bahçede vermesinden dolayı epikürosçulara "bahçe filozofları" denilmektedir. bu ekolü diğerlerinden ayıran en önemli fark ise bahçenin müdavimleri arasında kadınlar ve kölelerin de yer almış olmasıdır.
bu kadınlara örnek olarak themista ve leontion verilebilir.
epiküros felsefeyi üç kısma ayırır. bunlar kanonik, fizik ve ahlaktır. kanon yunancada ölçüt, kriter anlamına gelir. epiküros'un kanonik adını verdiği alan ise doğruluğun ilkelerini arayan bir bilim olarak tanımlanabilir. bir nevi mantıktır. fizik ve kanonik ahlaka giriş olarak kabul edilir.