harper lee

zamanında bilenler vardır, bir "k" dergisi vardı. orda yazarla ilgili 'bülbül yalnızca bir kez şakıdı' başlığıyla bir inceleme yazısı yazılmıştı. harper lee ile ilgili bu zamana kadar karşılaştığım tek yazı budur.

...

korkuyorum, hem de inanamayacağın kadar çok korkuyorum. etrafı bıçaklarla dolu bir ipin üzerinde yürümek gibi şu an yaptığım şey ve bunu yapmamın iki sebebi var. biri adrenalini sevmem diğeri yazıya olan aşkım. ikincisi daha öncelikli tabi ama bu aşk beni korkutmuyor değil... fakat bir gün yazamamaktan korkuyorum. bir anda hayatın içinde çırılçıplak kalabilirim. hiçbir şey yapmayı öğrenmemiş ve bildiği tek işi artık yapamayan bir adam. yazarların hayatını incelemeyi bu yüzden seviyorum. acaba kimlerin başına gelmiş benim korktuklarım? bu durumu yaşayan yazarlar için "bartleby ve şürekâsı"diyenler var bu grupta yer alan iki kadın edebiyatçı her zaman ilgimi çekti ikisi de amerika'nın güneyinden. ikisi de tek roman yazdı. ikisinin de romanları filme çekilip büyük başarı kazandı.biri rüzgar gibi geçti'nin yazarı margaret mitchell'di diğeri ise bülbülü öldürmek'in yazarı harper lee. harper lee biraz daha ilginç bir karakter. nelle, ki yakın çevresi ona bu isimle seslenirdi, çocukluktan tanıdığı ve kendisi gibi yazar olan arkadaşı truman capote'ye işte tam böyle bir anında yardım etmişti. hem de kendi ilk romanını yazarken. başyapıt sayılan soğukkanlılıkla romanının araştırma safhasında ikisi de güneyli olmalarına rağmen truman kendisi ile konuşulmayacağını düşünerek çocukluk arkadaşı nelle'yi yardıma çağırmıştı. nelle truman'dan 2 yıl sonra 1926'da dünyaya geldi. ailenin 4 çocuğunun en küçüğüydü. babası amasa coleman lee yaşadıkları alabama'ya bağlı monroeville'de yerel bir gazetenin editörü ve sahibiydi. annesinin adı frances cunnigham frinch lee idi. bu isim sana nelle'nin kitabı ile ilgili birkaç ipucu verir sanırım. az daha unutuyordum amasa, nelle'nin doğduğu yıl eyalet meclisine girmiş ve orada 12 yıl görev yapmıştı.
nelle 'erkek gibi kız' dedikleri tiplerdendi sokakta oyun oynar, okulda kavga eder, hiçbir şeyden iğrenmezdi. işin ilginci arkadaşı truman da kız gibi çocuklardandı. ikiliyi görenler "bu çiftte bir gariplik var" derlerdi. ama bu farklılık ilerde onların işlerine yarayacaktı.
nelle daha sonra sadece kız öğrencilerin olduğu birleşmiş methodist kilisesi'ne bağlı huntingdon koleji'ne gitti. burada geçen bir yılın ardından da hukuk eğitimi almak üzere alabama üniversitesi'ne. bu sıralarda birkaç hikayesi yayımlanan nelle bir dönem boyunca okulun mizah dergilerinden rama-jamma'nın editörlüğünü de yaptı.
ilk başlarda soğuk görünen, çocukluğunda erkek gibi yetişmiş bu kızın mizah anlayışı inanılmazdı. yaptığı işi seviyordu ve kanına yazı giren insanların çoğunda olduğu gibi okulun istediği bazı şartlar yerine getiremediği için hukuk fakültesinden diploma alamadı. bunun yerine bir uçakla ingiltere'ye gidip yazı oxford'da okuyarak geçirdi. döndüğünde ise gittiği yer onun gibi gençleri kendine çeken new york'tu. 1950'de geldiği new york'ta çeşitli uçak şirketlerinde rezervasyon memuresi olarak çalıştı.
güneyde yetişenler bölgenin tarıma dayalı ekonomisi sebebiyle küçüklüklerinden itibaren tutumlu olmayı öğrenir. elbiseler bir küçük kardeşe kalırken her akşam tanrıya verdiği nimetler için teşekkür edilir ve olabildiğince sade yaşamak burada yetişenlerin kanına işler adeta. nelle de böyleydi. kendini tamamen yazıya verdiğinde new york'ta sadece soğuk suyun aktığı, kendi imkanlarıyla ısıtabildiği eski ve harap tek odalı dairesinde yaşıyor, arada da alabamaya gidip babası ile ilgileniyordu.
uzun hikayeler yazıyordu 1958 yılbaşında arkadaşları ünlü şarkı sözü yazarı michael brown ve joy williams brown ona bir yıllık maaşı kadar bir çekle "bir yıl boyunca istediğini yazabilmen için işine ara ver. iyi yıllar" yazılı bir not verdi. nelle de o andan itibaren tek romanı bülbül öldürmek'in taslağı üzerine çalıştı.ünlü bir editör olan tay hohoff da ona yardım ediyordu.
nelle de kitabını bitirmek üzereyken truman'dan bir çağrı almıştı. kendisine yardım etmesini isteyen arkadaşını kıramayarak bütün işlerini bırakıp gitti.
truman'ın asistanı olarak ona yardım etti, kimi konuşmaları o yaptı, ön araştırma bitince de birlikte geri döndüler.
nelle 1959 yazında uzun zamandır üzerinde çalıştığı romanı bitirdi. kitap tam bir yıl sonra basıldı. "ağabeyim jem 13 yaşına yaklaşırken kolunu dirsekten kötü bir şekilde kırmıştı." cümlesiyle başlayan kitap bir anda amerika'da fırtınalar yarattı. bir zencinin bir beyaz kadına tecavüz etmesinin hikayesini bir çocuğun bakışıyla anlatan kitap inanılmaz bir etki bırakmış ve üst üste baskı yapmaya başlamıştı.
...

Bugün vefat ettiği haberiyle üzen yazar. *

ölüm haberi ile üzen yazar. kitap severler hala okumadıysanız lütfen (bkz: bülbülü öldürmek) isimli kitabını okuyunuz. atticus'la tanışın kötülüğe, çirkinliğe karşı savaşınızda yoldaşınız olsun.

amerika ve ingilterede temmuzda aynı anda çıkacak yeni romanı için 2 milyon baskı yapılmış. ve bu kitap için edebiyat tarihinin ön sipariş rekorunu kırmış.

yeni romanı "go set a watchman" kasımda türkiyede yayınlanacak. (bkz: bülbülü öldürmek) romanının karakteri scout finch 20 yıl sonra kasabaya dönüyor. genç bir kadın olmuş scout finchi tanımak isteriz..

güneyli bir küçük hanım olarak doğan harper lee'nin bülbülü öldürmek adlı kitabı kendi yaşamından büyük izler taşır. hatta romandaki dill karakterinin harper lee'nin ömür boyu arkadaşı olan truman capote'den esinlendiği söylenir. ikinci ve son kitabı go set a watchman ölümünden kısa bir süre önce yayınlanmıştır.