* ivan"ın çocukluğunda savaş, yaşamla ölüm arasındaki yolun metaforudur. - savaş (yaşamla ölümün naif, şiirsel çekişmesi) anlık, dönemlik veya zamansal bir form değil diyor tarkovski; o, insanlığın destanımsı kaderiyle aynı yaştadır ve insanlık var oldukça, savaş da devam edecektir -

* eski notlarıma göz attığımda ivan hakkında şöyle bir cümle yazmışım. ivan: savaşın masum yüzü. peki, gerçekten öyle mi? bir savaş (maddi, manevi, metafiziksel olsun) masum olabilir mi? herşeyin iki çıkış noktası varsa, neden olmasın?

tarkovskinin sinemaya "merhabası"... kaybolmuş çocukluğumuza şiirsel ağıttır.