-
- okudum
- okuyorum
- okumak istiyorum
-
youreads puanı (8.50)
maya angelou (1928-2014) siyah özgürlük hareketinin son güçlü temsilcilerinden olan kadın şair ve aktivist maya angelou, çağdaş amerikan edebiyatı ve siyaset sahnesinin en tanınmış isimlerindendir. afrikalı köklerine sahip çıkan somut dil arayışları ve izlek bütünlüğü içinde samimi, canlı bir üslubun takipçisi olmuştur. blues şiirinin doğaçlamacı yalınlığından beslenen angelou şiiri, keskin toplumsal çelişki ve çatışkıların baskısı altındaki şehirli insanın görünür ve derindeki bireysel acılarına ses veren açık, duru, modern bir söyleyişi temsil eder. siyah halkın köleliğe ve ırkçılığa cevap olarak tarih sahnesine çıkan özgürlük arayışı, onun tutkulu kadın bireyselliğinde yeni şiirsel ifade olanaklarıyla buluşmuş, sorgulayıcı bir tavır eşliğinde yer yer dinsel söylemle bütünleşen şiiri geniş kitlelere mal olmuştur. kafesteki kuşun şarkısı maya angelou’nun şiir serüvenini olabildiğince geniş bir hatta okura sunmayı amaçlayan özel bir seçki. angelou’nun şiirleri, türkçe’de ilk kez bir kitap bütünlüğü içinde yayımlanıyor.
(arka kapaktan)
-
maya angelou'nun seçilmiş şiirlerinden oluşturulmuş bu kitap aynı zamanda maya angelou sevdalısı olan faris kuseyri tarafından türkçe'ye çevrilmiş. şiir tercümesinin ne kadar zor bir iş olduğundan söz etmek yerine maya'yı anlattığı güzel bir de sunuş yazmış çevirmen:
"her ne kadar otobiyografileri ile çok önemsense de pek çok eleştirmen ama daha da önemlisi okurlar maya'yı önce şair sonra da anlatı ustası saymaktadır. maya angelou şiirleri siyah toplum için taşıdıkları öneme atfen "siyah amerikalıların milli marşları" olarak dahi anılmıştır.
...
kendini dindar bir insan tanımlarken "köle"sine kendi adını ve dinini dayatan sömürgeci bakışa duyduğu öfkeyi de kuvvetle açık eder. tarih sahnesinde sivrilmiş özgür kadın ruhlarını yüceltir ve genellikle benimsediği alçakgönüllü tutumunu bu noktada terk ederek havva, lilith, belkıs, zenobia ile devam eden özgür ve güçlü kadın silsilesinin modern örnekleri arasında kendini anmaktan geri durmaz. "
kitaptan bir şiir ile noktalayayım yorumu:
ayağa kalkıyorum
beni tarihe kaydedebilirsiniz
acı sözlerinizle, yalanlarınızla,
beni yerin dibine, çirkefe batırabilirsiniz
ama uçuşan toz gibi
ben yine ayağa kalkacağım.
hırçın özgüvenim üzüyor mu sizi?
hangi sıkıntıyla kaçıyor rahatınız?
biliyorum, çünkü oturma odamda keşfettiğim
petrolü çıkarır gibi yürüyorum.
aylar gibi ve güneşler
mutlaklığı gibi medcezirin
göğeren umutlar gibi
ben yine ayağa kalkacağım.
mahvolduğumu görmek mi istemiştiniz?
boynum eğik ve gözlerim yerde?
iç burkan feryatların dermansız bıraktığı
gözyaşları gibi düşen omuzlarımla?
böyle gururlu duruşum incitiyor mu sizi?
neden kederleniyorsunuz bu kadar?
biliyorum, çünkü arka bahçemdeki altın madenini
kazıyormuş gibi gülüyorum.
beni sözlerinizle vurabilirsiniz,
gözlerinizle yaralayabilirsiniz beni,
nefretinizle beni öldürebilirsiniz
ama hava gibi, su gibi
ben yine ayağa kalkacağım.
cazibem dert mi oluyor içinize?
baldırlarımın birleştiği yerde
elmaslar varmış gibi dans etmem mi
şaşırtıyor sizi?
kulübesinden çıkarak utanan tarihin
ayağa kalkıyorum
acıda kök salmış bir geçmişten gelerek
ayağa kalkıyorum
yükselen ve uçsuz bucaksız bir kara ummanım ben
kaynayıp kabarıyorum, dayanıyorum cezirde medde
korku ve dehşet gecelerini bırakarak geride
ayağa kalkıyorum
harikulade aydınlıktaki şafaklara doğru
ayağa kalkıyorum
beraberimde atalarımdan yadigar armağanlar
umudu ve hayaliyim ben kölelerin.
ayağa kalkıyorum
ayağa kalkıyorum
ayağa kalkıyorum.
(bkz: kafesteki kuş neden şakır bilirim - maya angelou) -
"kafesteki kuş
özgür bir kuş atılır
terkine rüzgarın
ve süzülür akıntıyla beraber
sonuna kadar
ve daldırır kanatlarını
gün rengi ışığına güneşin
ve sahiplenmek ister
cesaretle gökleri.
fakat daracık kafesinde
durup dolanan bir kuş
görebilir mi hiç
gazap parmaklarının ötesini
kanatları yolunmuştur
ve zincirlidir ayakları
bundandır şarkı söylemek için
gırtlağını hazırlaması.
söyler şarkısını
kafesteki kuş
sesi bilinmezliğin
korkusuyla titrer
o kadar çok ister ki
duyulur uzak tepelerden
kafesteki kuşun
özgürlük şarkısı.
özgür kuş başka bir meltemi kovalar
ve güçlü rüzgarlarla süzülür arasından hışırdayan ağaçların
ve iştah açan yiyecekler onu bekler şafak gülümserken çimenlikte
ve ilan eder kendisine ait olduğunu göklerin.
fakat kafesteki kuş mezarını bekler hayallerin
bir kabus çığlığına ses olur gölgesi
kanatlar yolunmuştur ve zincirlidir ayakları
bundandır şarkı söylemek için gırtlağını hazırlaması.
söyler şarkısını
kafesteki kuş
sesi bilinmezliğin
korkusuyla titrer
o kadar çok ister ki
duyulur uzak tepelerden
kafesteki kuşun
özgürlük şarkısı."
çeviren: faris kuseyri