-
osmanoğulları hanedanından onuncu hükümdar olarak 1520 ila 1566 yılları arasında devlet-i aliyye'yi yönetmiş ve en uzun süre tahtta kalmış osmanlı padişahıdır. imparatorluğun en güçlü ve en görkemli döneminde hükümdar olması dolayısıyla, batılılar onu "muhteşem süleyman" olarak adlandırmışlardır. hükümdarlığı döneminde öncülük ettiği pek çok hukuk düzenlemesi ve kanunname dolayısıyla, biz de onu "kanunî" unvanıyla anmaktayız.
birinci süleyman tahta çıktığında, devlet-i aliyye, özellikle fatih sultan mehmed döneminden beri başarılı bir biçimde sürdürdüğü genişleme siyasetinin sonucunda görkemli bir imparatorluk durumuna gelmişti. sultan birinci süleyman'ın saltanatı boyunca, batıda habsburg hanedanı yönetimindeki avusturya imparatorluğu, macaristan ve venedik devletleriyle, doğuda safevî hanedanı yönetimindeki iran ile, akdeniz'de de haçlı donanması, saint-john şövalyeleri ve venedik donanması ile sürekli olarak savaşlar yapılmıştır. yapılan savaşlar ve devletler arası siyasî ilişkilerle, karada ve denizde büyük zaferler elde edilmiş, imparatorluğun gücü ve haşmeti doğuda ve batıda diğer devletlere karşı hissettirilmiştir.
kanunî sultan süleyman döneminde, avrupa'daki hristiyan dünyasında ortaya çıkan bölünme hareketleri osmanlı tarafından desteklenmiştir. habsburg'ların tüm avrupa'yı ve hristiyan dünyasını tekeline alma siyaseti başarılı bir şekilde engellenmiştir.
kanunî sultan süleyman, osmanlı imparatorluğu'nun en çok sefer yapan padişahlarından birisidir. hatta kendisi sefer sırasında vefat etmiştir. ve fakat, onun döneminde gerçekleştirilen seferlerin önemli bir bölümü, habsburg'lara ve safevî'lere güç gösterisi yapmaktan öteye geçememiş, siyasî sorunların çözümünde belirleyici olmuş, ama kalıcı nitelikte olmamışlardır.
diğer taraftan, imparatorluk en zengin ve en görkemli dönemini yaşarken, vergi düzenlemesi yapılarak reayadan toplanan vergilerin sürekli hâle getirilmesi ve yapılan seferlerden dolayı reayadan sık sık ek vergiler toplanması, özellikle anadolu halkının ve anadolu'daki yöneticilerin hanedana karşı kin duymasına sebebiyet vermiştir. bu yüzden sultan birinci süleyman, özellikle kendisinden sonra gelen padişahların başına büyük bela olacak anadolu isyanlarının maalesef ilk nefret tohumlarını ekmiştir.
her şeye karşın sultan birinci süleyman han'ın saltanatı, mimaride mimar sinan, nam-ı diğer koca sinan'ın; edebiyatta fuzulî'nin ve bâkî'nin; donanmada barbaros hayrettin paşa'nın, turgut reis'in, pîrî reis'in; devlet yönetiminde sokollu mehmed paşa'nın varolduğu osmanlı imparatorluğu'nun zirve dönemi olarak anılır.
kanunî, hükümdarlığı kadar divan şairliğiyle de meşhurdur. şiirlerini "muhibbî" mahlasıyla kaleme almıştır. -
şiirlerindeki mahlası (bkz: muhibbi) dir .