-
ideolojik bir tarafı olmasa bu kadar popüler olur muydu tam kestiremediğim bir eser. -
osman hamdi bey'in yanılmıyorsam en ünlü eseridir. yıllarca kaplumbağa beslemiş biri olarak bu ismin nereden geldiğini merak edip dururum. uysal, sevimli bir canlı bu. ne kadar terbiyesiz olabilir ki? -
yüksek çözünürlüklü hali için Google Cultural Institute -
bir bilgi yarışmasında tablodaki kaplumbağa sayısı sorulan ünlü osman hamdi eseri. -
pera müzesinde sergisi vardı bir ara osman hamdi beyin, tesadüfen istanbuldaydım sergiye gittim resmin orjinalini hiç görmediğim için ve sağda solda hep ucuz çakmaları olduğu için genellikle bu tabloyu pek sevmezdim ama diğer eserlerini de görünce adamı takdir ettim. yakında bir tablosu müzayede açık attırmayla satılacakmış nasıl paha biçilecek bilmiyorum çünkü aşırı güzeldi, rothkonun tablosunun 40 milyon dolar etmesini aklım henüz almıyor çünkü. -
osman hamdi'nin 1906'da yaptığı bu çalışma türk resminin en tanınmış tablolarından birisi . içeriğine baktığımız zaman derviş kıyafetleri içinde bir adam hafifçe öne eğilmiş bekliyor. elinde neyi, boynunda maşası, sırtında kudüm benzeri çalgısı (nakkare de denilmekte), ayağında yemenisi, başında sarığı. yerde 5 kaplumbağa. mozaiklerle süslü bir oda ki bu odanın bursa yeşil caminin üst katındaki bir oda olduğu bilinmekte. yer yer dökülmüş sıvalar, ışık kaynağı küçük bir pencere.
peki ressam bu tabloda ne anlatmak istiyor? bazıları osmanlı'nın lale devrine bir gönderme olduğunu düşündü. üstüne mum konan kaplumbağaların aydınlatma sorununu çözdüğü ileri sürüldü. bazıları yavaş hareket eden kaplumbağalarla osmanlı bürokrasisi arasında bağ kurmaya çalıştı. bazılarıysa geri kalmış bir toplumu çağdaşlaştırmaya çalışan bir aydının yorgun halini anlattığı şeklinde yorumladı. ama bunlar ne bir belgeye dayanıyordu ne de net bir bilgiye.
bilindiği üzere osman hamdi bir oryantalistti ve tüm oryantalist resimlerin ortak özelliği montajdı. yani mekan, eşya ve insanın bağlantısız birlikteliği. belki de yapılması gereken bunları ayrı ayrı ele almaktır.
kaplumbağa terbiyecisi'ndeki dervişin osman hamdi olduğu açık. çünkü osman hamdi birçok tablosunda kendini kullanır . hatta aynı tabloda 2 ya da 3 osman hamdi olduğu bile olur. (cami önünde konuşan hocalar ) bu durum mekan ve objeler için de geçerli. dervişin başındaki sarık, derviş sarığı değil. 19.yy'da mardin yöresinde giyilen geleneksel bir başlık.
asıl merak uyandıran kaplumbağaların yeşil cami içine nasıl girdiği. Osman Hamdi, paris'te okuduğu dönemde Tour du Monde adlı bir derginin 1869 tarihli sayılarından birinde gördüğü bir gravürden esinlenerek bu tabloyu çizmiştir. L. Crépon tarafından bir Japon gravüründen esinle çizilmiş olan bu resim, dergide Charmeur de tortues (Kaplumbağa Terbiyecisi) adıyla basılmıştır . Resimde, Osman Hamdi Bey'in tablosundaki terbiyeciye benzer şekilde giyinmiş yaşlı bir terbiyeci, elindeki ufak davulu çalarak bir grup kaplumbağanın bir masanın üzerine çıkmasını sağlamaya çalışmaktadır. Osman Hamdi Bey, 13 Temmuz 1869'da Bağdat'tan babasına gönderdiği mektupta, "bana yollamış olduğunuz Tour du Monde'u okudum" demektedir. Osman Hamdi Bey muhtemelen 1869 yılının ilk cildini okumuş ve Kaplumbağa Terbiyecisi'ni çizerken bu gravürden etkilenmiş olabilir.
not: tablonun 1906 ve 1907 yıllarında çizilmiş iki farklı versiyonu olup ikinci versiyonda ilkinden farklı olarak beş yerine altı kaplumbağa bulunur. Ayrıca terbiyecinin sağındaki duvarda çerçeveli bir hat ile cam kenarında bir testi durmaktadır. Bu versiyonda ayrıca, resmin Ahmet Muhtar Paşa'ya ithaf edildiğine dair, ressamın el yazısıyla yazılmış bir not da vardır.
kaynak: wikipedia ve ressamın gözü belgeseli