maymun yılı

maymun yılının varlığından bundan 22-23 yıl kadar önce, çin’in bi yerlerinde dolaşırken haberdar olmuştum. benim okul o yıl bitmiş. ebeveynlerin yanına hong kong’a gitmişim. 2 kız arkadaşla o yıl yapacağımız muhteşem (!) maceralı (!) uzakdoğu gezimize yeni başlamışız. çin anakara’ya hong kong’dan geçmişiz. hong kong henüz majesteleri kraliçe’nin yönetiminde. 5-6 yıl kadar vardı sanırım çin’e geri verilmesine. çin, kucağında saatli bomba gibi hong kong’u bulmak üzere (tek memleket iki sistem gibi uyduruk bir sloganı o zamanlardan düşünmeye başlamış olmalılar), açık zikretmiyorlar ama hong kong’da da endişe hakim. bizimkilerin tuzu kuru. o zamanlar henüz üniversite statüsü kazanmamış şimdilerin ünlü polyu’sunda misafir profesörlük yapıyorlar.
geçtik de sınırın öbür tarafı felaket. o zamanlar shenzen menzen hayal bile edilecek şeyler değil.
bizim destinasyon shanghai. çin’in hong kong’a çıkardığı rakip shanghai daha shanghai olmamış ama 70’lerin sonlarında girdiği yolda hızlanmış, dünyanın en büyük metropollerinden biri olma yolunda. ama henüz eski doku dümdüz olmamış, skyline ortada yok. mimarız ya shanghai’ya özgü lilong’ları, shikumen stili yerleşimleri göreceğiz.
çin’de şimdiki gibi hızlı trenler falan yok. ne çıkarsa bahtına. ama serde gençlik var. macera mı macera.
kasabamsı bir yerdi sanırım, tek katlı barakaların arasında uzanan bir taş sokak hatırlıyorum. barakaların önler açık, içeride bir iki yatak o kadar. herkes sokakta. sokak iki yandan ortaya meyilli, ne pislik varsa ortadan akıyor. sokağın iki yanında her tür börtü böcek satan seyyarlar var. aklımıza gelebilecek her canlıyı ve her canlının her yerini son derece ilkesiz bir biçimde ota boka bulayıp (ya da bulamadan) yağda kızartıyorlar. nasıl bir koku. tamam hong kong’a az çok aşinayız ama burası bir başka. bir kere hong kong deniz kültürü. börtü böceğin bi asaleti var. çin’de anakaraya az girdiniz mi iş değişiyor. biz maceracıyız ama o kadar da değil: tanıdık birşeyler bulup yiyeceğiz. tanıdık derken kızarmış tavuk kafası da tanıdık … sıkıyorsa ye.
bense acı gerçekle karşılaşmak üzereyim: (u)mutsuz bakışlı bir çinli çocuğun, üstünde ne yazdığını bilemediğimiz varilden bozma bir tür ocak/mangalda kömürde(kömür ateşinde değil) yaptığı tatlı patatesi elimiz ağzımız kavrularak parmaklayıp yerken, hemen yanda yanımdaki kızların çok hoşuna giden incik boncuk satan bi yaşlı çinli’yle muhabbette giriyoruz. adam burçlarla mı ilgiliydi konu neydi tam hatırlamıyorum ama bana “sen bir maymunsun” dediğinde fena bozuluyorum. gençlik ateşiyle nerden dalsam diye kesin düşünmüşümdür; sonra da eklemişti bu yıl senin yılın evladım. o yıl benim yılımdı, onu biliyordum da, adı niye maymundu yılın yahu. elin romalısı 8. aya imparatorunun adını vermiş.
uzun lafın kısası, yeni maymun yılı, çin takvimine göre 8 şubat 2016’da başlayacak, 27 ocak 2017’de bitecek olan dönemi kapsar. bu yıl doğanlar maymunların en agresifi olan fire monkey (yang-fire) alt grubuna bağlı olacaklar. bizim ömrümüz bu yıl doğan zevatın ne haltlar yiyeceğini görmeye muhtemelen yetmeyecek ama, çinliler “iyi diktatör yapar fire monkey yılı” diyorlar.
velhasıl, bense her ne kadar familyanın en zeki en olgun (ahem) alt kategorisi yang-earth monkey olsam da, bir maymun olarak bu yılımın muhteşem geçmesini beklemekteyim.