"güneş ile ay" anlamına gelir. fars kültüründe güz ve bahar ekinokslarına verilen bir isimdir (bkz: gün-tün eşitliği)

***

divan edebiyatında ve mesnevîlerde sıkça kullanılan bir alegorik aşk teması, iran kökenli bir aşk destanıdır. iran ve türk edebiyatlarında manzum ve mensur olmak üzere çok sayıda "mihr ü mâh" hikâyesi yazılmıştır. bu eserlerdeki kişi isimleri, gökcisimlerine ve gökcisimlerinin işleyişlerine verilen isimlerden oluşmaktadır ve daha çok sembolik yönüyle önem arz etmektedir.

edebî eserlerdeki temayı şekillendiren konu, mâh ve mihr’in aşklarıdır. daha çok saltanat mensuplarına sunulmak üzere yazıldıkları için, mihr ya da mah, sunulduğu saltanat mensubuna göre padişahı, şehzadeyi, sultanı ya da vezir gibi çok üst düzey yetki sahibi devlet adamlarından birini simgeler. merih, utarit, zühre, zühal, pervin, müşteri (bercis) gibi diğer gökcisimleri de, kâtip, kadı, kumandan, yaver ya da başka bir ülkenin hükümdarı gibi farklı kişileri yahut bilgelik, adalet, merhamet ve dostluk, kıskançlık ve düşmanlık gibi farklı farklı erdemleri simgeleyerek hikâyede yer alan diğer kişileri oluştururlar. tematik olarak mesnevîlerde göksel ögelerin işleyişi de bulunur ve haver, hilâl, bedir, husuf, zerre (necm) gibi kavramlar hikâyedeki yan karakterleri simgelemek için kullanılır.

mah ile mihr'in aşkları, hem kadın ile erkek arasındaki tutkulu aşkı, hem iki kimse arasındaki yârenliği, hem de ilâhî aşkı anlatıyor olabilir. örneğin; eğer hikâyede mihr'e âşık olan mah ise, hükümdarın tanrının yeryüzündeki gölgesi olarak nitelendirilmesi bakımından mihr tanrıyı, mah da hükümdarı simgeliyor olabilir.

gelibolulu mustafa âli'nin xvı. yüzyılda yazmış olduğu mihr ü mâh mesnevîsinin akademik incelemesine şuradan ulaşabilirsiniz.