niş farklılaşması, niş ayrımı veya niş ayrışması (inglizce: niche differentiation, niche segregation, niche separation)

ekolojide kullanılan bir terim olmakla birlikte, aynı ekosistemde yaşayan ve aynı kaynaklar için rekabet eden birbirine denk iki türden birinin, diğeriyle sık sık çakışmamak ve çatışmamak için ekolojik nişini, habitatında yaşama biçimini zamanla farklı hâle getirmesidir. aynı yaşam alanını kullanan birbirine eş değer rakiplerin ekolojik rollerinin farklılaşması sürecini ifade eder. (bkz: niş)

rekabetçi dışlanım ilkesine göre, sabit bir ekosistemde varolabilmek için ortak kaynaklar üzerinden rekabet eden ve ortak ekolojik rollere sahip olan iki türden biri, uzun vadede diğerini alt eder. çünkü, bu iki tür arasında daima bir "rekabet" vardır. eş değer özelliklere sahip iki rakip de diğerine karşı kendisine üstünlük sağlayacak bir avantaj elde etmeye çalışır ve bu iki türden biri, uzun vadede diğerine karşı üstün olmanın mutlaka bir yolunu bulur. aynı sahada aynı kaynaklar için sık sık karşı karşıya geldiklerinden dolayı da üstünlüğü ele geçiren tür, diğerini zamanla ortadan kaldırır. (bkz: rekabetçi dışlanım ilkesi)

fakat, rakiplerden biri veya her ikisi, diğeriyle çakışmayacak veya çatışmayacak bir biçimde nişini farklı hâle getirirse, iki tür arasındaki rekabetin şiddeti azalır. türler nişlerini farklı şekillerde (besin kaynaklarını ayrıştırarak, yaşam yerlerini ayrıştırarak, avlarını ve/veya avlanma şekillerini farklılaştırarak, vesair) ayrıştırabilirler.