Kimdir?
"oğuz atay (d. 12 ekim 1934, inebolu, kastamonu - ö. 13 aralık 1977, istanbul), türk roman, öykü ve oyun yazarı.
babası, vi. ve vii. dönem sinop, viii. dönem kastamonu milletvekilliği yapan cemil atay'dır. 1951'de bugünkü adı ankara koleji olan ankara maarif koleji'ni, 1957'de de itü inşaat fakültesi'ni bitirdi. üç yıl sonra istanbul devlet mühendislik ve mimarlık akademisi (şimdiki yıldız teknik üniversitesi) inşaat bölümü'nde öğretim üyesi oldu. 1975'te doçent olan atay, topografya adlı bir de mesleki kitap yazdı. çeşitli dergi ve gazetelerde makale ve söyleşileri yayınlandı. oğuz atay, tutunamayanlar'ın 1971-72'de yayınlanmasından sonra, önemli bir tartışmanın odak noktası oldu. bu romanıyla 1970 trt roman ödülü'nü kazandı.
türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri olan tutunamayanlar, eleştirmen berna moran tarafından, "hem söyledikleri hem de söyleyiş biçimiyle bir başkaldırı" olarak nitelendirilmiştir. moran'a göre tutunamayanlar'daki edebi yetkinlik, türk romanını çağdaş roman anlayışıyla aynı hizaya getirmiş ve ona çok şey kazandırmıştır.
atay'ın büyük etki yaratan eseri tutunamayanlar'ı 1973'te yayınladığı tehlikeli oyunlar adlı ikinci romanı izlemiştir. hikâyelerini korkuyu beklerken başlığı altında toplayan atay, 1911-1967 yılları arasında yaşamış prof. mustafa inan'ın hayatı konu eden bir bilim adamının romanı'nı 1975 yılında yayımlamıştır. 1973 yılında yayımlanan oyunlarla yaşayanlar adlı oyunu devlet tiyatrosu'nda sahnelenmiştir. atay, beyninde çıkan bir tümör nedeniyle büyük projesi "türkiye'nin ruhu"nu yazamadan 13 aralık 1977'de, istanbul'da hayatını kaybetmiştir. edirnekapı sakızağacı mezarlığı'na defnedildi.
öldükten sonra 1987'de günlük, 1998'de ise eylembilim adlı kitapları yayımlanmıştır. sağlığında hiçbir kitabı ikinci baskı bile yapamayan atay'ın kitapları ölümünden sonra büyük ilgi gördü ve defalarca basıldı. yıldız ecevit'in hazırladığı oğuz atay biyografisi "ben buradayım..." - oğuz atay'ın biyografik ve kurmaca dünyası 2005 yılında yayınlandı.
korkuyu beklerken eseri 2008 yılında öteki tiyatro tarafından tiyatro oyunu olarak sahnelenmiştir. tehlikeli oyunlar romanı, 2009 yılında seyyar sahne tarafından aynı adla tiyatro oyunu olarak uyarlanarak sahnelenmeye başlanmış ve hâlen sahnelenmektedir. bir bilim adamının romanı adlı biyografik eseri de 2012 yılında bir bilim adamının oyunu: mustafa inan adıyla te sahne tarafından tiyatroya uyarlanarak sahnelenmeye başlanmıştır.
eserlerinde düşle gerçeğin birbirine karışması, üstkurmacanın kurgunun ana ilkesi olması oğuz atay’ı postmodernist roman kategorisinde eser veren ilk yazar yapmıştır. oğuz atay, özellikle tutunamayanlar romanında, modern şehir yaşamı içinde bireyin yaşadığı yalnızlığı, toplumdan kopuşları ve toplumsal ahlaka, kalıplaşmış düşüncelere yabancılaşan, tutunamayan bireylerin iç dünyasını anlatır. yapıtları eleştiri, mizah ve ironi barındırır. kastamonu valiliği kendisi adına 2007 yılından beri oğuz atay edebiyat ödülleri vermektedir."
-
keşke şu gereksiz yığınların ömürlerinden birer saniye oğuz'un ömrüne verseydin. ben kendi ömrümün on yılını vermeye hazırım.
yaşasaydı. yazmaya devam etseydi. cigarasını yaksaydı yine.
kötüler neden erken ölmüyor?
yazsaydı şu lanet günlerin, lanet insanların hikâyesini. yine inceden mizahını yazsaydı şu izahı olmayan debdebenin.
yaşamak için bir umut olurdu be.
adaletine tükürdüğüm dünya.
"bat dünya bat." -
tutunamayanlar ve tehlikeli oyunlarda, kahramanın aşık olduğu kadın, aslında oğuz atayın gerçek hayatta aşık olduğu kadındır, halen hayattadır ve londra'da bir kitapçı işletmektedir.
oğuz atay, bir masanın başında tutunamayanları yazar, bitirdiği sayfaları, karşısında oturan sevdiği kadına verir, o da o esnada metni ingilizceye çevirir. yani tutunamayanlar, karakterinin aşık olduğu kadın tarafından ingilizceye 'the disconnected' adıyla çevrilmiştir.. -
mehmet seyda'nın 1972 yılında makalesinde belirttiği "aklına geleni yazmış bu romancı" eleştirisine karşın "akıllara gelmeyeni yazmış bu romancı " şeklinde tanımlamak istediğim yazar. -
sevgili franz kafka nın sevdiceği- bana göre en imkansız aşklardan biri olan-
bayan milena sı için kurduğu bir cümle vardır.
" bu dünyada olduğun için teşekkür milena. "
evet biraz duygusal.
bu vecizeyi ben oğuz atay a ithaf etmek istiyorum.
bu dünyadan geçtiğin için teşekkürler.
teşekkür sözcüğüne sığınan tüm hüzün duygusu ile bas bas bağırıyorum.
yaşamımın hiç bir döneminde oğuz atay dan daha çok sevdiğim ve daha çok üzüldüğüm bir şey olmadı.
- haa bir de zebercet var tabi o ayrı-
yazdığı tüm kitapları deliler gibi okudum
satır satır işledim.
onu en çok ben sevdim.
her bahar koştum papatyalar aldım odamın o bombok dünyaya açılan penceresine sırf oğuz atay papatya sever bu ondan hatıra diye.
tutunamayanları yine yeni yeniden bilmem kaçıncı kez okumaya başlarken bir kez daha özlemle anıyorum seni selim ışık. !!
pardon oğuz atay.
tanım: türk edebiyatının mihenk taşlarından sayılan en önemli yazarlarından, olric ve albayım'ın yaratıcısı. -
adı vaktiyle memleketi inebolu'da bir sokağa verilmişti, üstelik bir çıkmaz sokağa.
(bkz: ironi)
(tabii söz konusu durumdaki absürtlük, öyle bir sokağa isminin verilmesiyle değil -nitekim o sokaktaki bir evde doğuyor atay- kendisini çepeçevre saran gülünç yazgıyla bağıntılı.) -
burak eldem'den:
"atay'ın o iki yapıtına roman demek yeterli mi bilmiyorum. hani kitab-ı mukaddes'in son sayfasında hangi bölümlerin ne gibi durumlarda okunmasının yarar sağlayacağını açıklayan küçük bir diagram vardır; bence 'tutunamayanlar' ve 'tehlikeli oyunlar' için de benzeri bir değerlendirme yapıp, oğuz atay külliyatını bir tür 'tutunamayanlar incili' diye nitelemek de mümkün" -
“bu dünya geçicidir. bu dünyada elde etmek ve korumak bir insan için sadece kısa ömrü için gereklidir. bunu unutmamalı. mezarlıklar bu nedenle gözümüzün önünde bulunmalı. evimizin bahçesinde, sokağın köşesinde tek mezarlar yer almalı. her şey geçicidir. belgeler gereksizdir, unutulacak ayrıntıları yazmak anlamsızdır. belki de unutmak esastır. öğrenmek, kendini tanımak mutsuzluktur.”
oğuz atay -
liselerde öğrencilere tavsiye edip de kendisi okumamış olan öğretmenlerden nefret ediyorum.15/17 yaş grubunun bu kitabı nasıl algılamasını bekliyorlar. 25 yaş üstü kişilerin bile okurken yarım bıraktıkları bir kitap.... -
kastamonunun inebolu ilçesinde doğduğu ev, 'üç katlı ahşap bir ev'dir. tıpkı tehlikeli oyunlar romanının başkahramanı hikmet'in taşındığı ve albayla tanıştığı ev gibi. -
elimizdeki bilgilere göre atayın elinden çıkan son edebi metin, korkuyu beklerken adlı romanındaki 'demiryolu hikâyecileri - bir rüya' adlı hikayesidir ve ironik bir biçimde şöyle biter:
'ben buradayım sevgili okuyucum, sen nerdesin acaba?'