-
(bkz: radium girls)
radyoaktif elementlerin karanlikta parlayabilme ozelliklerinin bilindigi ve cok ilgi cektigi, ancak henuz zararlarindan bihaber olunan yillarda, new jersey'deki bi saat fabrikasinda radium icerikli boyalarla calismis ve asiri radyasyona maruz kalarak buyuk acilar icinde hayatlarini kaybetmis 70 kadar fabrika iscisi sanssiz kadina verilen isimdir.
zararlarinin bilinmedigi yillar derken elbet sokaktaki insanlardan bahsediyoruz, yoksa uretici firma ("united states radium corporation") yetkilileri titizlikle kacinmislar bu maddelere maruz kalmaktan. iscilerin birer birer olumleri ardindan cesitli davalar acilmis ve fabrika 1927'de kapatilmistir. bu olay, sonraki isci sagligi yasalarinin olusmasinda buyuk rol oynamistir.
radyumlu boyanin mucidi ve bahsi gecen sirketin kurucusu da dr sabin arnold von sochocky isimli bir sahistir, ve kendisi de 1928'de, onlem almakta gecikmesi yuzunden belki, bu oldurucu icadi yuzunden hayatini kaybetmistir. -
radyum kızlarından birinin adı da mae kaene idi. saatleri boyamada kullanılan fırçalarla daha kolay çalışmak için arkadaşları gibi fırçayı diliyle inceltmeyi sevmediğinden ve ucundaki boyayı mide bulandırıcı bulduğundan arkadaşlarının günlük iş ortalamasının çok altında kalarak işten atıldı.
hikayenin devamı yukarıda @levenspiel'in özetlediği gibi...olay ortaya çıktıktan sonra önce beş çalışan (grace fryer, quinta mcdonald, albina larice, edna husman ve katherine schaub), ardından da yüzlerce kadın şirkete dava açtılar. talepleri her bir çalışan için 250.000 dolar tazminat verilmesiydi. dava şirketin arkasındaki politik gücün de etkisiyle çok uzun sürdü ve en sonunda her bir davacıya 10.000 dolar tazminat verilmesine ve 600 dolar aylık bağlanmasına karar verildi. ilk davacılardan katherine'in avukatına sorduğu soru tarihe geçti: "kazanırsam cenazeme binlerce gül alabiliriz değil mi?"
mae kaene de meme ve bağırsak kanseri gibi bir çok hastalıkla baş etmek zorunda kalsa da daha şanslıydı...2014 yılında, 107 yaşında hayatını kaybetti.
dünya emekçi kadınlar günümüz kutlu olsun...