rüstem



  1. iranlıların, şehname'de adı en fazla zikredilen efsane kahramanı. rüstem, zal'ın oğludur. daha küçüklüğünde kimsenin baş edemediği devler ve diğer korkunç yaratıklarla savaşmış mitolojik bir kişidir. iran orduları ne zaman sıkışsa veya mağlubiyetle yüz yüze gelse rüstem faktörü devreye girer ve savaşın kaderi değişir. efsanevi iran şahı keykavus'u esir olduğu devlerin elinden kurtaran ve bu macreasında hefthan adı verilen yedi aşılmaz engeli aşarak mazenderan seferiyle devleri mağlup eden odur. iran'ın ünlü kahramanı bijen'i tutsak olduğu efrasiyab'ın elinden kurtaran da odur.
  2. (bkz: şehname) 'de rudabe ve zal'ın oğlu büyük kahraman..
    dedesi sam gibi güreşçi yanı ağır basar, sırtı yere gelmediği söylenir.

    oğlu sohrabı savaşlarda üç kez görür ve birbirlerini tanıyamazlar.
    ilk karşılaşmalarında kimse kimseye üstünlük sağlayamaz, ikincide sohrab babasına büyük bir üstünlük sağlar, ancak rüstem bir yolunu bulur ve üçüncü kez bir savaşta onunla karşılaşır ve oğlunu öldürür..
    öğrendiğinde, devranı birbirine katar.
  3. kendisi zal'ın ve kabil hükümdarı mihrab'ın kızı rudabe'den olmadır.
    soyu cemşid'e kadar uzanır. cemşid'in oğlu neriman, onun oğlu da "sam"dır.
    bu sülalenin kahramanlıkları dillere destan olsa da rüstem hepsinin önündedir.
    keykavus döneminde yaşadığı rivayet edilir. güştasb'ı esaretten kurtarması, efresiyab'dan siyavuş'un intikamını almak için turanlılarla savaşması, oğlu suhrab ile dövüşü ve isfendiyar ile savaşı şehname'nin önemli kısımlarını meydana getirir.

    efsaneye göre çok iri olmasından dolayı, annesinin karnını yaran simurg isimli kuşun yardımıyla dünyaya geldiği ve daha bir günlükken bile bir yaşında bir çocuk gibi göründüğü anlatılmaktadır. beslenmesi için süt anne tutulmuş çünkü on kişinin yediği yemeği yiyormuş. büyüdükçe öyle irileşmiş ki üzerine bastığı taşlar yarılıyormuş. divan edebiyatında da pehlivanların piri olarak kabul edilir