-
iki soruda da ortak bölen insan olduğu için doğru diyebileceğimiz bir cevabı yoktur. bu yüzden her insan kendi bakış açısına göre yorumlar. keza sanat nedir ? aksiyon filmleri sanat mıdır ? demet akalın " sanatçıyım " diyor , ortaya koyduğu şarkılar eser midir ? bu kendisini sanatçı mı yapar ?
bu noktada pek çok cevap mevcut. ama benim için sanat kesinlikle para karşılığı yapılmamalıdır. madem ki sanat hayal gücü ve yaratıcılığın ifadesi olarak görülüyor , para kaygısı bu ifadeyi bozar ve şekillendirir. yani sanatçı , avukat , doktor veya memur gibi sabah sekiz , akşam beş şeklinde çalışarak "eser" veremez , vermemeli.
mesela marlon brando, Truman Capote ' ye verdiği röportajda " şu an burada olmamın tek nedeni paraya karşı koyacak cesaretimin olmaması" diyor. hatta ekşisözlük'te bir yorum da "bana oyunculuk için verdikleri kadar parayı yerleri temizlemem için verseler, seve seve temizlikçi olurum. ben bu işi para için yapıyorum, hayranlar ve sevenler kimin umrunda" dediği söyleniyor. ben araştırdım fakat kaynak bulamadım , bulanınız varsa mesaj atsın. ortak nokta marlon brando'nun aktörlüğü sanat için değil , para için yaptığı gerçeği. işin ilginç yanı kendisi benim nezdimde gelmiş geçmiş en iyi aktörlerden birisidir , hatta en iyisidir (sağdan robert de niro kaş göz yapıyor).
şimdi marlon brando kalkıp beni dinleseydi , " arkadaş benim aktörlüğe olan hevesim sadece paradan ötürü , haklısın böyle yapmamalıyım , oyunculuğu bırakıyorum " deseydi , şu an hepiniz beni linç ederdiniz. peki ben neden kendi kendimi göt ettim ? entrynin başında yazdığım gibi ortak bölen insan. farklı görüşler ve yorumlar.
mesela salvador dali . şu eserini ilk gördüğüm de " bu ne amk " demiştim. kendisi sürrealizm akımının en önemli isimlerindendir. pek çok kişi kendisinin "sanatçı" olduğu konusun da hemfikirdir. benim yeniden " bune amk " diyeceğim Paul Eluard’ın Portresi , 2011 senesin de 15.8 milyon euroya satılmış.
sanat ve para arasında ki ilişkiye daha yüzlerce örnek verilebilir. benim düşüncem sanat, sanat için olmalıdır. toplum da bundan sonuna kadar faydalanmalıdır.
edit: son iki paragrafı bir şekilde silmişim. geri getirildi. -
İnsan içindir, toplum içindir fakat eğitim seviyesi bir derece yüksek olan ülkelerde, şehirlerde sanat, sanat içindir.
Zamanın da Beyoğlu'nda bilenler bilir Mustafa Yağcı isimli bir şahıs vardı. Resim 1 Fötr şapkası, ceketindeki madalyonlar, pala bıyığı ve elindeki kocaman tespih ile Beyoğlu sokaklarının unutulmaz simalarındandır.Muhakkak Beyoğlu'nda çektiğiniz fotoğrafların kıyısında köşesinde kendini göstermiştir.
Yılını hatırlamıyorum (sanırım 2008-2009) bir sergide kendisinin balmumundan heykelini görmüştüm. Hatta serginin girişinde bulunuyordu. Sergin yeri Beyoğlu Galatasaray lisesinin yanıydı (yapı kredi kültür merkezi binası). İlk aklıma gelen "Neden Mustafa Yağcı'nın heykelini yapmışlarki, keşke Shakespeare, Dostoyevski'nin heykellerini sergileselermiş. En azından halk bu insanları tanır, bilgi edinirdi..." gibi düşüncelere dalmıştım.
Aradan zaman geçti, şans eseri o sergide çalışmış bilgisi olan biriyle karşılaştık. Hemen aklıma geldi ve sordum. Neden dedim, neden "Pala Şair(Mustafa Yağcı) neden Shakespeare, Dostoyevski değil. Sergi'de çalıştığı için yani sergiyi düzenleyenlerle çok alakası olmadığı için kendince bir fikir yürüttü.
"Eğer ki Shakespeare veya başka bilinmeyen bir heykel koysalardı ne dikkat çekerdi, ne de insanlara balmumundan heykel sanatını gösterebilir, fikir sahibi yapabilirlerdi" demişti. Çünkü "Pala Şair" Beyoğlu'nun ortasında serginin giriş kapısındaydı. Düşündükçe aklıma geldi. Gerçektende girişi kalabalık ve Beyoğlu'nu gezen, belki oralarda çalışan normal tabiri caizse Fularsız, piposuz insanlarla dolmuştu. Aralarındaki diyaloglar geldi aklıma. "Anaaa bizim pala bu" , "Vay be bir kere fotoğraf çekitrmiştik", "İçerde başka kimler var acaba" gibi uzayan diyaloglar hatırlıyorum. Önemli kısım ise heykelin altında heykeli yapılan kişilerin bilgileri yazmasıydı.
Böylelikle hem serginin toplum için, sadece fularlı, pipolu şaraplı birşey olmadığını hem de "pala şair" le göz aşinalığını yakalayıp aralarına serpiştirilen dünyaca ünlü isimleri tanımış olmalarıydı. Bir sonraki sergi yine tanıdıklar olup ama aralarda "hmm bu da kimmiş" diyip hem balmumundan heykel sanatını hem de heykeli yapılan sanatçıları tanımalarına olanak sağlayabilirdi.
Kısaca "Aaa bizim pala şair" le başlayıp, heykel sanatından içeriye adım atıp daha sonra içerdeki "tanıdık simalar" dışında başka heykeli yapılan önemli insanları tanıma fırsatı ve heykel sanatını bir nebze olsun öğrenmiş, hakim olmuşlardı.Sanat burda toplum içindi. Belki dikkatlerini çekip bir sonraki sergiyi takip edeceklerdi. Sanatı öğrenmiş bu seferde içindeki insanları öğrenmeye başlayacaklardı. Toplum bu sanatın kapısından adımını atsın ve keşfetsin, daha sonra başka heykelleri başka insanları öğrensin, öğrendikçe heykelin tarzını yapılış biçimini vs. eleştirsin sanatı konuşsun... Artık sanat sanırım sanat için olmaya evrilmişti... Yeri gelir toplum için, Yeri gelir sanat içindir.
Not: Bahsettiğim serginin amacı bu olmayabilir. Eski tarih çok aklımda kalmamış, internetten biraz araştırma yaptım ismi "İstanbul Serüveni" ymiş. En azından sergiyle alakası olmayan insanları kapısından içeri sokmuştur. Toplumun dikkatini çekerek! -
sanat, sanat içindir.
toplum için yapıldığında şöyle vakalar görülür
sanat tabi ki bazen toplum içindir ama hangi toplum olduğu önemlidir. şimdi toplum için sevilen sanat ve topraktan fışkıran el merakımız.