-
sêxiştî ya da sêrêzî, genellikle 3 dizeden oluşan, horasan yöresine ait anonim kürt halk şiirlerine verilen addır. japon haiku'su ile benzerlik taşıyor gibi görünsede, konuları ve işlenişi bakımından önemli farklar vardır.
"xelko can le me çi kirin
malê me le gan bar kirin
je welatê xwe em dûr kirin"
(ey halk, siz canımı ne yaptınız?
evimin yaşamını taşıdınız
beni vatanımdan uzak kıldınız)
haiku;
kuytu bir göl
bir kurbağa zıplayıp daldı
sessizlikte fısıltılar.
mamoste celîlê celîl'in eserlerinden ve yakında çıkacak olan selim temo'nun kitabının(*:gurbette bin yıl: horasan kürtleri) icerisinden başka çokça örnek bulabilirsiniz. özellikle temo'nun horasan ve çevresinde ki yüzlerce özgün yazıyı bulup çıkarması ve lehçeler arasında ki edebi kaynaşmanın kronolojisini dökmesi mükemmel olmuş.
not. çeviriyi elimden geldiğince şiirsel tutmaya çalıştım. yanlış olduğunu düşünen varsa mesaj atabilir. -
Sabaha karşı yazamadığım şeyleri ayrı bir şekilde belirteyim.
Dilşikestî, kalp kırıklığı demektir(*:şarkısı da var. ). Şikestî kelimesi ise, kırılmak, bozulmak (cümle düşüklüğü dahil) anlamına gelir; şikestî bun (bun olmak demektir), gücenmek, eziklik anlamı taşır.
sêxiştî ile şikestî arasında ki benzerlik, buradan gelmiş olabilir. Sê, üç demektir. Aynı zamanda xişt ise, sivrilmiş olan anlamına gelir. Yani kırık kelimesine atıfta bulunan üç ok gibi bir anlam çıkıyor. Ama xişt kelimesi yalnizca sivri değil ayni zamanda sivri kenarlara sahip olan anlamında da kullanılır. Mesela bir tuğla için xişt, kurmak ya da kurmak için gereken sivri kenarlı malzeme diye geçebilir.
Ve bir anlamı daha vardır ki şiir için oldukça naiftir; hışırdama.
Xorasan yöresinden elde edilen bin yedi yüz sêxiştî'yi toplayan büyük mamoste Celîlê Celîl ve Gulê Şadkam'ın kitap künyesi
Kalp kırıklığı ile "sivrilmiş olan üç" arasında ki benzerlik ilişkisini ben kurdum. Doğruluğu tartışmalıdır.